Denizciler, uzun bir zaman yönlerini bulmak için gündüzün bildikleri kıyıları, geceleyin de yıldızları gözlediler. Avrupa’da XI. yüzyılda benimsenen, ama Çin’de Miladın başlangıcından önce bilinen pusula, denizcilerin çok uzun olculuklara girişmelerini sağladı. Pusulanın mıknatıslı iğnesi, üstünde rüzgâr gülü çizili bir kadranın üzerinde döner. İğnenin mavi ucu bize daima kuzeyi gösterir. Yolcular yön bulup doğru yolu izlemekte pusuladan yararlanırlar. Pusula, başlıca olarak ulaşımda ve arazi incelemesinde kullanılan, dünya üzerinde yön tespit etmeye yarayan bir cihazdır.
121 yılından kalma bir Çince sözlük, imparatorların geniş ülkelerinde haritasız dolaşmak için, kolu daima güneyi gösteren mıknatıslı bir heykelcikten yararlandıklarını bildirir. Ama Çinliler pusulayı okyanuslar üzerinde ancak VII. yüzyıla doğru, Araplarla karşılaştıklartı çağda kullandılar. Araplar da mıknatıslı iğnenin kullanılışını Batıya öğrettiler. Sicilya’ya yerleşmiş olan Normanlar XI. yüzyıldan itibaren, Fransızlar ise 1269 yılında Pierre de Paricourt sayesinde pusulayı tanıdılar.
O zamanlar pusula, su dolu bir kap içinde, iki saman çöpü üzerinde yüzen bir mıknatıslı iğneden ibaretti. Bu da onu kullanmanın ne kadar zor bir iş olduğunu gösterir. Bu nazik âlet, şimşirden bir kutunun içinde saklandı ve adını da Sicilya dilinden «bussola» olarak aldı. Mıknatıslı iğneyi bir eksen üzerine takmayı ilk düşünen, 1307 yılında Flavio Giogo oldu. Ve, uzun bir zaman bu İtalyan, pusulanın mucidi sayıldı. Mıknatıslı döner kadran, XV. yüzyıl sonunda, Portekizli Ferranda tarafından tasarlandı. Bir İtalyan, Gerolamo Cardano, XVI. yüzyılda, gemi yalpaladığı ya da baş kıç vurduğu zaman da, pusula ibresini yatay tutan orijinal bir süspansiyon yaptı.
Pusula Kullanım alanları
Pusulayı ilk önce denizciler seyrüseferde kullanmışlardır. Denizcileri; sivil havacılar, askerler (kara, deniz ve hava kuvvetleri), madenciler, mimarlar, ormancılar, tapu ve kadastro işi ile uğraşan harita teknisyen ve harita mühendisleri, izciler, dağcılık sporu yapan dağcılar, koşarak hedef bulma (oryantiring) sporu yapan sporcular, yelken yarışı yapan yatçılar takip etmiştir.
BENZER HABERLER
Pusulanın icadı hakkında bilgi
Hesap pusulası nedir
Pusula nedir kim bulmuştur