Galler, Britanya’da Birleşik Krallık’a bağlı dört ülkeden biridir. İngiltere’nin batısında bir bölge olan Galler yüzölçümü 20.768 km², nüfusu 2019 yılına göre 3,136 milyon, başkenti ve en büyük şehri Cardiff, para birimi İngiliz Sterlini, resmi dilleri ise Galce ve İngilizce’dir. Britanya’nın güneybatısında bulunan Galler’in doğusunda Cheshire, Shropshire, Herefordshire ve Gloucestershire kırsal bölgeleri, güneyinde Bristol Kanalı, güneybatısında St. George Kanalı ve batı ve kuzeyinde İrlanda Denizi bulunur.
Galler, engebeli bir bölgedir. Kuzeybatıda 600-900 metre yüksekliğinde dağlar vardır. Buradaki en yüksek nokta 1.085 metre yüksekliğindeki Snowdon’dur. Bu dağlık yöre, yükseklikleri 30-210 metre arasında değişen bir kıyı şeridiyle kuşatılmıştır.
Galler’in ılıman ve nemli bir iklimi vardır. Yüksek bölgeler ve özellikle dağlık yerlerde şiddetli yağışlar ve kar fırtınaları görülür. Ortalama yıllık sıcaklık 10,4°C’dir.
Galler nüfusunun yaklaşık üçte ikisi güneyde, Güney Galler kömür havzasında yaşar. 19. yüzyılda işletilmeye başlanan bu havza, İngiltere’nin başlıca kömür kaynağıdır.
Galler’in en büyük kentleri Cardiff, Swansea ve Newport’dur. Rhondda Vadisi bir kömür havzasıdır. Galler, Birleşik Krallığın sınırlı olarak tanıdığı hakla, 1999’da yapılan halk oylamasıyla kendi meclisini kurma kararına sahip olmuştur. Buna bağlı olarak 1999 yılında Galler Ulusal Meclisi kurulmuştur. Anayasal olarak tüm adada Birleşik Krallık, egemen devlettir. Tüm adadaki hükümranlık hakları Birleşik Krallık’a aittir. Tüm Krallığı temsil eden, tek bir hükümet ve parlamento bulunmaktadır.
Galler dâhil tüm adada yürütme gücü Kraliyet ailesinin elindedir ve yürütme gücü Westminster’daki Birleşik Krallık Parlamentosu tarafından uygulanmaktadır. 1999 yılıyla birlikte Birleşik Krallık Parlamentosu yetkilerinin bir kısmı Cardiff’teki Galler Ulusal Meclisi’ne devredilmiştir. Ancak Birleşik Krallık Parlamentosu Galler üzerinde, birinci derecede yasa yapma sorumluluğunu yitirmemiştir. Galler Meclisi belirli çerçeve içinde ikinci derecede yasa yapma kabiliyeti ile yetkilendirilmiştir. Ancak Galler Meclisi’nin yasama gücü Galler ülkesini ilgilendiren konuları kapsamaktadır. Galler Meclisi, hükümet kurma ve ülke üzerinde hükümran olma hakkına sahip değildir. Bu hak Birleşik Krallığı’ndır.
Kırsal bölgelerdeki halk tarım ve ormancılıkla, yüksek bölgelerdeki küçük çiftliklerdeyse hayvancılıkla uğraşır.
Bugün Galler’de motorlu araç üretiminden elektroniğe kadar uzanan gelişkin bir sanayi vardır. Batıdaki doğal liman Milford Haven Batı Avrupa’nın en büyük petrol rafinerilerinden ve tanker limanlarından biridir.
Kuzeydoğudaki Clwyd kömür havzası, kömür üretiminin yanı sıra, çelik, tuğla, kimyasal madde, kâğıt ve dokuma sanayilerinin de bulunduğu bir bölgedir. Galler’in en önemli gelir kaynaklarının başında turizm gelir.
Galler Tarihi
1. yüzyılda Romalılar’ın fethettiği Galler’de Roma egemenliği 5. yüzyıla kadar sürdü, 5. yüzyılın sonunda, Anglosaksonlar Galler’e saldırdı. Bu yeni düşman karşısında, bölgede yaşayan Britonlar ve Goideller, Cymry adı altında birleşti. Onlara, “yabancılar” anlamında Galliler diyen Anglosaksonlar’dır.
6. yüzyılda Galler’de Hıristiyanlık yayıldı. 7. yüzyılda hemen hemen kesilen Anglosakson akınlarını, 9. yüzyılda başlayan İskandinav akınları izledi. Bölge küçük krallıklar arasında bölünmüştü. Bu krallıkların en güçlüleri kuzeyde Gwynedd, ortada Powys, güneyde Dyfed, Morgannwg ve Gwent’ti. Anglosaksonlar, Mercia Kralı Offa’nın hükümdarlığı (757-796) sırasında çok büyük bir kanal açarak İngiltere ile Galler arasına sınır koydular. Offa Kanalı olarak bilinen bu kanalın kalıntılarını bugün de görmek mümkündür.
Bundan sonraki üç yüzyıl içinde zaman zaman Anglosakson saldırılarına karşı birleşen Gal krallıkları İngiliz Kralı I. Edward’a karşı direnemediler ve Galler 1277 yılında İngiltere’nin egemenliği altına girdi. 1301 yılında Edward’in oğlu Galler Prensi sanını aldı. Kral VIII. Henry’nin yönetimi sırasında çıkarılan yasalarla Galler İngiltere krallığına katıldı. Bugün İngiliz hükümetinde Galler’den sorumlu bir bakan vardır.