Tarihi Polonya’nınki kadar hareketli bir ülke, hemen hemen yok gibidir. Öyle bir ülke ki, Avrupa haritasından üst üste üç defa siliniyor ve yine üç defa olmak üzere 1807 – 1918 ve 1945 yılında yeniden doğuyor.
İslavların yaşadığı ilk Polonya devletinin kuruluş tarihi oldukça eskidir; ta IX. yüzyıla kadar gider. Güçlü komşularına karşı kendilerini savunabilmek için Polonyalılar çok bölündüler. Öte yandan ülkeleri, hiçbir doğal bir sınırla korunmadığı için, yavaş yavaş parçalandı ve üç komşuları (batıda Prusya, doğuda Rusya, güneyde Avusturya) arasında paylaşıldı. 1795 yılında Polonya, üçüncü defa bölüşüldü ve Avrupa haritasından silindi.
Bonapart, 1807 yılında Varşova Büyük Düklüğü adı altında, Polonya’yı yeniden canlandırdı. Ama, Napolyon İmparatorluğunun çöküşü Polonya’nın da sonu oldu. Onun yeniden doğduğunu görmek için, bir yüzyıldan fazla bir zaman, ta Birinci Dünya savaşının sonuna kadar beklemek gerekti. Bu defa Polonya, dar bir bölgeyle Danzig’de, denize de açılmıştı. Ne var ki, söz konusu koridor, Almanya’nın içinden geçiyordu. Bu sorun, İkinci Dünya savaşında, Almanların Polonya’ya girmeleri için bir bahane oldu. 1939 yılında Polonya, hem Almanlar hem Ruslar tarafından işgal edildi ve ezildi. 1945 zaferi, yaşama içgüdüsü büsbütün kamçılanan bir Polonya’nın yeniden doğmasıyla noktalandı. Bugün, dış politikada, güçlü komşusu Sovyetler Birliğine yakın bir tutum izlemekle birlikte Polonya kendi kişiliğini koruyor.
POLONYA HAKKINDA GENEL BİLGİ
Polonya, resmî adıyla Polonya Cumhuriyeti, Orta Avrupa’da bulunan bir ülke. Komşuları, batıda Almanya, güneybatıda Çek Cumhuriyeti, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Beyaz Rusya, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi’dir. Aynı zamanda Polonya, eyalet sistemiyle yönetilmekte ve toplamda 16 adet eyaletten oluşmaktadır. Demokratik bir ülke olan Polonya, her geçen gün güçlenen, istikrarlı bir ekonomiye sahip olması dolayısıyla Avrupa’nın parlayan yıldızı olarak da tarif ediliyor. 1945 yılından beri Birleşmiş Milletler, 1999 yılından beri NATO, 2004 yılından beri de AB (Avrupa Birliği) üyesi olan Polonya, aynı zamanda da SCHENGEN ülkesidir. Polonya yüzölçümü 312.679 km², nüfusu 2019 yılına göre 37,97 milyon, başkenti Varşova, para birimi Polonya Zlotisi, resmi dili ise Lehçe’dir.
Polonya, bir ova görünümündedir. Güney sınırlarını teşkil eden Karpat Dağları haricinde ülke toprakları deniz seviyesinden yaklaşık 300 m kadar yüksektedir. Ülke esas olarak, güneyde Çek Cumhuriyeti sınırını teşkil eden dağlardan doğan ve Baltık Denizine dökülen Odra ve Vistula nehirlerinin vadilerini ihtiva etmektedir. Güney sınırındaki dağlar iki ayrı sistem halindedir. Güneybatıda Karkonsze Dağları ve güneyde Karpat Dağları yer alır. Bunlar bir seri paralel dağ silsilelerinden meydana gelmiş olup, en yüksek noktası 2503 m yüksekliğindeki Rysy Tepesi olan Tatra Dağlarında birleşirler. İki dağ sistemini, Polonya’nın güneye açılmasına izin veren Moravya Kapısı ayırır. Moravya Kapısı, bugün için dahi önemli bir kara ve demiryolu çıkışı ve bir ticari ulaştırma kanalı olarak, tarihteki “geçiş yolu” rolünü muhafaza eden bir geçittir.
Vistula veOder’den başka diğer iki önemli nehir Bug ve Neisse’dir. Ülkede küçüklü büyüklü birçok göl vardır. Özellikle kuzeydoğuda göllerin sayısı oldukça fazladır. BunlardanSniardwy, Mamry ve Niegocin en büyükleridir.
Polonya İklimi
Polonya’da yaz ayları sıcak, kış ayları soğuk ve uzun sürer. Yaz mevsimi için Haziran ayı sıcaklık ortalaması 18°C ila 20°C arasındayken, kış mevsimi için Ocak ortalaması ise -5°C ila -2°C arasındadır. Kuzey ve doğuda kış ayları oldukça sert geçer. Ülkenin çoğu bölgesinde yağan kar, uzun süre erimez ve öylece kalır. Yaz aylarında, çok sık sağnak yağışlar olur. Ova görünümündeki bölgeler, ortalama olarak 480 ila 650 mm arasında değişen bir yağış ortalamasına sahiptir. Fakat daha yüksek bölgelerde, mesela Baltık kıyılarında bu rakam daha yüksektir. Oldukça yüksek olan dağlık bölgelerde ise yıllık yağış miktarı 1020 mm’ye kadar ulaşır.
Polonya Tabii Kaynakları
Polonya topraklarının beşte birinden fazlası ormanlık arazidir. Geniş yapraklı ağaçlar çoğunluğu teşkil etmek üzere, kozalaklı ağaçlarla birlikte, kuzeydoğu bölgesi ormanlarla kaplıdır. Ormanların karakteri oldukça yavaş değişmekte olup, bugün mevcut ağaçlar yumuşak tahtalıdır.
Toprakların kalitesi farklı olup, çeşitli cinslerdedir. Dağlık bölgelerde daha ziyade ince ve taşlı toprak bulunur. Güney Polonya’daki lös tipi topraklarla, ülkenin ortasında geniş bir alanda mevcut, içinde organik maddeler olan kum ve kil karışımının meydana getirdiği topraklar en verimli olanlarıdır.
Polonya ormanlarında ve milli parklarında çoğunlukla kırmızı geyik, ayı, kurt, kartal, dağ keçisi, siyah leylek ve dev geyik yetişir. Ayrıca bazı bölgelerde sırtlan ve arslana da rastlanmaktadır.
Polonya’nın yer altı kaynakları oldukça zengindir. En önemli madeni kömürdür. Orta Polonya’da linyit rezervleri mevcuttur. Güney bölgelerde petrol ve tabii gaz yatakları vardır. Yukarı Silesia’da çinko ve kurşun, Aşağı Silesia’da bakır çıkarılmaktadır. Demir cevheri rezervleri az miktarda bulunur. Mevcut kıymetli sülfür yatakları önemli bir gelir kaynağıdır. Ayrıca bir miktar gümüş, kadmiyum ve tuz da çıkarılır.