Metallerin elde edildiği kayaç ve topraklara cevher denir. 1821 yılında ilk kez Fransa’nın güneyinde, Arles yakınlarındaki Les Baux kasabasında bulunduğu için adını bu kasabadan alan boksit, en önemli alüminyum cevheridir. Alüminyum doğada hiçbir zaman serbest ya da element halinde bulunmaz; çünkü oksijenle kolayca birleşerek alüminyum oksit (alümina) oluşturur. Boksit de saf olmayan alüminadır.
Sertliği 1-3, yoğunluğu 2,5-3,5 gr/cm3 arasında değişen, alüminyum oksit ve hidroksitlerin bir karışımı olan boksit, alüminyum metali üretiminde kulanılan başlıca cevher olması bakımından dünya ticaretinde önemli bir yer almaktadır. Dünyadaki metal alüminyum üretiminin % 90’ı bu cevherden temin edilmektedir. Bu bakımdan boksit cevheri dünya ticaretinde önemli bir yer tutmaktadır. Boksit, diyasporit (Al2O3.H2O), böhmit [AlO(OH)], gibsit (hidrarjilit) [Al(OH)3] minerallerinin bir karışımı olup genel olarak silis, demir oksitler ve TiO2 içermektedir.
Değişik yapıdaki birçok kayaç çağlar boyunca yağmurun, rüzgârın ve güneşin etkisiyle değişime uğrayarak boksite dönüşmüştür. Kaya ve taş parçaları, kil ya da kum biçiminde bulunabilen boksit genellikle kırmızımsı, kahverengimsi sarı, gri ya da beyaz renktedir. Boksit yatakları genellikle hemen yüzeyde ya da yüzeye yakın katmanlar halinde bulunur ve dünya üretiminin büyük bölümünü tropik ülkeler sağlar. İşletilen en geniş ve en zengin boksit yatakları Surinam, Guyana, Jamaika, Batı Afrika, SSCB, ABD ve Avustralya’dadır. Türkiye’nin de en önemli cevherlerinden biri olan boksit ülkemizde daha çok Zonguldak çevresi, Toros Dağları’nın batı kesimi Konya’nın Seydişehir ve Muğla’nın Milas ilçelerinde çıkarılır.
Üzerindeki toprak örtüsü temizlenerek yataktan çıkarılan bu cevherden katışıksız alüminayı ayırabilmek için, genellikle sud kostik (sodyum hidroksit) gibi kimyasal maddelerle işlemden geçirilir. Daha sonra alümina da elektroliz yöntemiyle ayrıştırılır ve böylece 4 ton boksitten genellikle 1 ton alüminyum elde edilir.
Boksit Tüketim Alanları
Boksit, kimyasal bileşimine bağlı olarak endüstride değişik alanlarda kullanılmaktadır.
Boksit’in % 85-90’ı, metalurji sanayinde alümina ve alüminyum üretiminde tüketilmektedir. Bu amaçla kullanılan boksit en az % 50 Al2O3 ve en fazla % 15 SiO2 içermelidir. Boksitten, metalik alüminyumun yanında bazen galyum ve vanadyum gibi yan ürünler de elde edilmektedir. Bunlardan galyum bugün ABD Arkansas eyaletinde ve Macaristan’da, vanadyum ise Fransa’da yan ürün olarak kazanılmaktadır
Refrakter sanayiinde boksitin kullanım alanları aşağıdaki gibidir:
Sentetik mullit,
Yüksek alüminalı ateş tuğlası,
Döküm maddeleri,
Monolit; çimento, demir-çelik ve tuğla sanayisinde
(çimento sanayisinde fırın tuğlası boşluklarını doldurması için)
Kimya sanayisinde boksitin kullanımı:
Su temizlemesinde kullanılan alüminyum sülfat,
Sodyum alüminat,
Ham petrol tasfiyesinde kullanılan Al-Klorür, Alüminyum hidrat.
Boksitten yapılan aşındırıcılar:
Zımpara kağıdı ve tozları,
Bileme (keskinleştirme) için zımpara taşı,
Zımpara taşı silindirleri.
Diğer tüketim alanları:
Ham şekerin renginin giderilmesinde,
Ham şekerin temizlemesinde yağların filtrasyonunda,
Çimento yapımında,
Ferrokrom tesislerinde,
Yüksek fırınlarda