Istılah; husûsî mânâda kullanılan, herkesçe anlaşılmayan söz anlamlarına gelir. Diğer bir ifade ile Istılah, bir topluluğun veya meslek mensûbunun bir lafzı sözlük manasından çıkararak başka bir manada ittifakla kullanmaları demektir.
İftial babından mastar olan “ıstılah” sözlükte anlaşmak, uzlaşmak, ittifak etmek manasına gelmektedir. Istılah yerine Türkçe’de “terim” kullanıldığı gibi Arapça kaynaklarda “şer”, şerîat, “mustalah” kelimeleri de kullanılmaktadır. Tekrar belirtmek gerekirse Istılah, herkesin anlamadığı özel anlamda kullanılan söz manasına gelir.
Hadis terimi olarak, hadîs alimlerinin bir kelimeyi sözlük anlamından ayrı özel bir manada kullanmalarına ve bu kelimenin sözlük manasından çıkarak Hadis İlminde kazandığı hususi manaya delâlet etmek üzere kullanılışına denir.
Istılah kelimesi ile ilgili örnek cümleler
– Tasavvuf ıstılahında ise arzu edilen makbul ve sevimli bir işin elde edilmesine kalbin bağlanmasıdır. (N. F. Kısakürek)
– Hilye, lügatte süs, ziynet, yüz ve rûh güzelliği demektir. Istılahta ise, Hazret-i Peygamber (sav) Efendimiz’in, beşer kelâmının imkânları nisbetinde kelimelerle çizilmiş resmidir.
– Îtikâf, lügatte kendini bir yere hapsederek durup beklemek, maddî-mânevî, müsbet-menfî bir şey üzerinde ısrarla durmak gibi mânâlara gelir. Istılahta ise, kulluk ve Allâh’a yakınlaşmak niyetiyle mescidde belli bir süre durmak (ikâmet etmek) demektir. Başka bir kayıt bulunmadığı için bu bekleyiş, bir saat bile olsa
îtikâf yerine geçmiş olur. Buna nâfile îtikâf denir.
– Îcâz, lügatte bir kimseyi âciz bırakmak veya fersah fersah aşmak mânâsına gelir. Istılâhî mânâda ise Kur’ân-ı Kerîm’in, makamların en yücesinden sâdır olması sebebiyle, ister belâgati yönünden, ister teşrîî değerleri bakımından, isterse de gaybî haberleri cihetinden, onun bir benzerini getirmekten bütün beşeriyetin
âciz bulunmasını ifâde eder.