Alaçam; Samsun İli’ne bağlı ilçedir. Alaçam ilçesi nüfusu 2018 yılına göre 25.854, yüzölçümü 632 km², denizden yüksekliği ortalama 15 m, alan kodu 362, posta kodu 55800’dür.
Alaçam, Samsun ilinin kuzeybatısında bulunup batıdan Yakakent, güneyden Vezirköprü, doğudan Bafra ilçeleri ve kuzeyden Karadeniz ile çevrilidir. Alaçam ilçesi, Samsun’a uzaklığı 78 km’dir. Daha önce Bafra İlçesi’ne bağlı bir bucakken 1 Eylül 1944’te ilçe olmuştur.
İsfendiyar Dağları’nın doğu uzantıları ilçe topraklarının güney ve batısını, Kızılırmak’ın batısında kalan düzlükler orta ve kuzey bölümlerini kaplar. Karadeniz’e dökülen çeşitli dereler ve çaylar dağları yararak vadiler oluşturmuştur. Karadeniz ikliminin gözlendiği ilçede, kışlar serin ve yağışlı, yazlar ılıman ve yağışlı geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 14°C, yağış tutarı 720 mm’ dir. Isı ve yağış iç kesimlerde biraz düşer.
Dağların yamaçlarındaki ormanlar (kayın, gürgen, kestane, meşe, dişbudak vb), ırmak boyları ve vadi tabanlarındaki kavak toplulukları, doğal bitki örtüsünü oluşturur.
Taşkelik Deresi ve Alaçam Suyu, başlıca ırmaklardır. Ekonomi, tarım (buğday, mısır, arpa, şekerpancarı, tütün, elma, fındık, şeftali) ve balıkçılığa dayanır. Hayvancılık yerel gereksinimi karşılamaya yöneliktir. ilçe merkezinde kereste ve yonga levha fabrikaları vardır. Karadeniz kıyısındaki iskelesi olan Yakakent Beldesi, turistik bir merkezdir.
Alaçam İlçesi Tarihi
İlçe çok eski bir tarihe sahiptir. M.Ö. ki devirlerde Frigyalılar, Kimmiler, Mısırlılar, Lidyalılar ve Persler Alaçam’da hüküm sürmüşlerdir.
M.Ö. 5. Asırda Orta Asya’dan gelen Miletliler oraya Zelikus adını vermişler. Miletlilerden sonra Bizansın eline geçen Zelikus daha sonra Danişmentlilerce zaptedilerek Tralköy adını almıştır. Selçuklular döneminde Tralköy adı Uluköy olarak değiştirilmiş, 1385’de İlhanlılar döneminde ise ilçe Alaçam adını almıştır.
Alaçam adının; kasabanın ortasında geçen Uluçay’ın kenarındaki Uluçam denilen büyük çam ağaçlarından geldiği ifade edilmektedir.
Alaçam Anadolu Beylikleri döneminde Eratna beyliğinin devamı olan Kadı Burhanettin tarafından ele geçirilmiş, ardından Candaroğulları ve İsfendiyaroğullarının hakimiyetine girmiştir.(1390)
1398’de ise Osmanlı egemenliğine giren Alaçam, Anadolu Türk Birliğinin bozulmasıyla 1402’de tekrar Candaroğullarının eline geçmiştir.
Çelebi Mehmet’in Canik bölgesinin ele geçirmesiyle Alaçam Osmanlı’nın olmuş ve bu hakimiyet II. Murat döneminde sağlamlaşmıştır.
Osmanlı’dan beri bir Türk kasabası olan Alaçam 1 Eylül 1944 tarihinde Samsun’un 8. İlçesi olmuştur.