AMONYAK, azotun hidrojenle oluşturduğu bir bileşik. Adını Mısır tanrısı Ammon”dan alır. NH3 formüllü, keskin kokulu, renksiz bir gazdır. Sulu çözeltisi de aynı adla anılır. 1774′de İngiliz Priestley tarafından bulundu. Bileşimini ise 1785′ de Bertholler açıkladı.
33°C”de kaynar. —78°C”de erir. Yoğunluğu 0,60′dır. Yüksek basınç altında kolayca sıvılaşır. Sıvı amonyak soğutucu ve iyi bir eritken olarak kullanılır. Suda kolay çözünür. Odyometrede elektrik akımıyla ayrıştırılarak bileşimi saptanır. Bazik karakterde bir bileşiktir! Oksijende yanarak su buharı ve N2 gazı verir.
Haber yöntemiyle NH3 elde edilirken. gerekli H2 su gazından N2 de sıvı havadan elde edilir. Sanayide en önemli üretimi yine elementlerinden sentez yoluyladır. Haber-Bosch yöntemi ile (N2+3Ht. —>2NH3)organik maddelerin azotlu bileşikleri bazı mayalarla NH3 verir. Taş kömürü damıtılırken, havagazının temizlenmesi sırasında sulu kısımda NH3 oluşur.
Sanayide önemli oranda amonyak, nitrik asit nitrat ve nitrit durumuna getirilmektedir. Ayrıca Rolvay yöntemiyle soda (sodyum karbonat) elde etmek için yararlanılmaktadır. Bugün amonyak en çok petrolden elde edilen hidrojenle, hava azotundan elde edilir. Amonyaktan gübre sanayiinde ve patlayıcı madde yapımında yararlanılır Doğal olarak toprakta mikroorganizmaların etkisiyle gerçekleşen nitratlaşma olayı NaNO:, (sodyum nitrat) ve KNO (potasyum nitrat) gibi tabi gübreler oluşturur.
Amonyum klörür (NH4CI) ya da nisadır, kuru pillerde ve lehim işlerinde kullanılır. Amonyak çözeltisi kumaş lekelerini çıkarmada, gümüş eşya parlatılması ve temizlenmesinde, tıpta böcek sokmalarına karşı yarayı dezenfekte edici olarak kullanılır. Sıvı amonyak soğutma tesislerinde kullanılır.