Efali mükellef ne demektir ve Efali mükellef nelerdir? İşte efali mükellef ve ilgili kavramlar hakkında bilgi.
Mükellef, bir şeyi yapmaya ve yerine getirmeye mecbur akıllı ve baliğ kişi, İslam dininin emirlerinden sorumlu olan demektir.
Mükellef; Dinin emrettiği şeyleri yapmak ve yasakladığı şeylerden sakınmakla sorumlu olan kişiye denir. İslâm alimleri ergenlik yaşını, erkeklerde 12-15 yaş arası, kızlarda ise 9-15 yaş arası olarak belirlemişlerdir.
Efali Mükellef ise, mükellef olan insanın (yükümlülük sahibi olanların) yaptıkları işler, fiiller demektir. Diğer bir deyişle Efali mükellef, İslâmî emir ve yasakların muhatabı olan ve bunlara uymakla yükümlü bulunan kimse demektir. Bunlar 8 tanedir ve şunlardır:
1) Farz 5) Mübah
2) Vacib 6) Haram
3) Sünnet 7) Mekruh
4) Müstehab 8) Müfsid
Farz: Yapılması dinimiz tarafından kesin bir şekilde emredilen davranıştır. Farzı yerine getiren kişi sevap kazanır, yerine getirmediğinde günah işlemiş olur.
Vacip: Farz kadar açık ve kesin bir delile dayanmamakla beraber dinimiz tarafından bağlayıcı bir şekilde emredilen davranıştır. Kurban, fıtır sadakası, vitir ve bayram namazları gibi. Bazı İslâm âlimleri tarafından “vacip” başlığı altında sayılan ibadetler, diğer bazı âlimler tarafından “sünnet” olarak sınıflandırılmıştır.
Sünnet: Hz. Peygamber”in (as) farz ve vacip dışında yaptığı veya söz, davranış ya da onayıyla yapılmasını tavsiye ettiği, örnek alınma özelliği taşıyan davranıştır.
Müstehap: Peygamberimizin (as) ara sıra yaptığı ve yapılması dinimiz tarafından hoş ve güzel karşılanan davranıştır. Nafile namaz kılmak, akşam namazını vakti girer girmez kılmak, nafile oruç tutmak gibi.
Mübah: Mükellefin dinimiz tarafından yapıp yapmamakta serbest bırakıldığı davranıştır. Caiz kelimesi de mübahın eş anlamlısıdır. Hakkında dinî bir yasak bulunmayan bütün dünya nimetleri genel olarak mübahtır. Yemek, içmek, gezmek gibi.
Haram: Yapılması dinimiz tarafından kesin bir şekilde yasaklanan davranıştır. Haramı işleyen kişi günahkâr olur.
Mekruh: Haram olmamakla beraber yapılması dinimiz tarafından hoş karşılanmayan davranıştır.
Müfsit: Yapılmakta olan bir ibadeti bozup onu geçerli (sahih) olmaktan çıkaran eksiklik Ya da yanlış davranıştır. Oruçlu iken yemek içmek, namazda konuşmak gibi. Geçersiz olan ibadete ise “fasit” veya “batıl” denir.