Haya nedir? Sözlükte “utanma, çekinme, tövbe, vazgeçme” gibi anlamlara gelen hayâ, bir ahlâk kavramı olarak, kınanma endişesiyle kurallara aykırı davranmaktan kaçınma ve bunu sağlayan duygu demektir.
Haya Hakkında Hadisler
Resulullah (sav) “Allah’tan hakkıyla haya edin!” buyurdular. Biz: “Ey Allah’ın Resulü, elhamdülillah, biz Allah’tan haya ediyoruz” dedik. Ancak O, şu açıklamayı yaptı: “Söylemek istediğim bu (sizin anladığınız haya) değil. Allah’tan hakkıyla haya etmek, başı ve onun taşıdıklarını, batni ve onun ihtiva ettiklerini muhafaza etmen, ölümü ve toprakta çürümeyi hatırlamandır. Kim ahireti dilerse dünya hayatının zinetini terketmeli, ahireti bu hayata tercih etmelidir. Kim bu söylenenleri yerine getirirse, Allah’tan hakkıyla haya etmiş olur.”
Ravi: İbnu Mes’ud
Kaynak: Tirmizi, Kıyamet 25, (2460)
Resulullah (sav) çadırdaki bakire kızdan daha çok haya sahibi idi. Hoşlanmadığı bir şey görmüşse biz bunu yüzünden hemen anlardık.
Ravi: Ebu Saidi’l-Hudri
Kaynak: Buhari, Edeb 77, Menakıb 23; Müslim, Fedailu’n-Nebi 67, (2320)
Resulullah (sav) buyurdular ki: “Her bir dinin kendine has bir ahlakı vardır, İslam’ın ahlakı hayadır.”
Ravi: Zeyd İbnu Talha İbnu Rükane
Kaynak: Muvatta, Hüsnü’l-Hulk 9, (2, 905); İbnu Mace, Zühd 17, (4181, 4182)
Resulullah (sav) buyurdular ki: “Edebsizlik ve çirkin söz girdiği şeyi çirkinleştirir. Haya ise girdiği şeyi güzelleştirir.”
Ravi: Enes
Kaynak: Tirmizi, Birr 47, (1975); İbnu Mace, Zühd 17, (4185)