Huzur Sayfası
  • Anasayfa
  • Dini Bilgiler
    • Büyük İslam İlmihali
    • Dualar
    • Fıkıh
    • Hadis
    • İslam Fıkıh Ansiklopedisi
    • Kadın İlmihali
    • Kütüb-i Sitte Hadis-i Şerfileri
    • Ramazan İmsakiyesi
    • Siyer
    • Şafii İlmihali ve Fıkhı
    • Şamil İslam Ansiklopedisi
  • Sağlık
  • Eğitim
    • Eğitim Haberleri
    • Okul Taban Puanları
    • Üniversiteler
    • AÖF Çıkmış Sorular
  • Şiirler
    • En Güzel Şiirler
    • Özel Günler Şiirleri
  • Şarkı Sözleri
    • İlahi Sözleri
    • Yerli Şarkı Sözleri
    • Kürtçe Şarkılar (Kürtçe Şarkı Sözleri)
  • Ansiklopedik Bilgiler
    • Genel Bilgiler
    • Faydalı Bilgiler
  • Güzel Sözler
    • Deyimler
    • Atasözleri ve Anlamları
  • Tefsir Külliyatı
    • Mevdudi Tefsiri
    • Muhammed Esed Tefsiri Oku
    • Seyyid Kutub Fizilalil Kuran Tefsiri
    • İbni Kesir Tefsiri
    • Elmalılı Hamdi Yazır Tefsiri
  • Kur’an-ı Kerim Portalı
    • Kur’an-ı Kerim
    • Kur’an-ı Kerim Meali Diyanet
    • Elmalılı Hamdi Yazır Kur’an-ı Kerim Meali
    • Suat Yıldırım Kur’an-ı Kerim Meali
    • Kur’an-ı Kerim Arapça
    • İngilizce Kur’an Meali (The Holy Quran)
  • Diğer
    • Gebelik ve Kadın Sağlığı
    • Biyografi
    • Yemek Tarifleri
    • Şifalı Bitkiler
    • Rüya Tabirleri
    • En Güzel Oyunlar
Sonuç Bulunamadı
Hepsini Gör
  • Anasayfa
  • Dini Bilgiler
    • Büyük İslam İlmihali
    • Dualar
    • Fıkıh
    • Hadis
    • İslam Fıkıh Ansiklopedisi
    • Kadın İlmihali
    • Kütüb-i Sitte Hadis-i Şerfileri
    • Ramazan İmsakiyesi
    • Siyer
    • Şafii İlmihali ve Fıkhı
    • Şamil İslam Ansiklopedisi
  • Sağlık
  • Eğitim
    • Eğitim Haberleri
    • Okul Taban Puanları
    • Üniversiteler
    • AÖF Çıkmış Sorular
  • Şiirler
    • En Güzel Şiirler
    • Özel Günler Şiirleri
  • Şarkı Sözleri
    • İlahi Sözleri
    • Yerli Şarkı Sözleri
    • Kürtçe Şarkılar (Kürtçe Şarkı Sözleri)
  • Ansiklopedik Bilgiler
    • Genel Bilgiler
    • Faydalı Bilgiler
  • Güzel Sözler
    • Deyimler
    • Atasözleri ve Anlamları
  • Tefsir Külliyatı
    • Mevdudi Tefsiri
    • Muhammed Esed Tefsiri Oku
    • Seyyid Kutub Fizilalil Kuran Tefsiri
    • İbni Kesir Tefsiri
    • Elmalılı Hamdi Yazır Tefsiri
  • Kur’an-ı Kerim Portalı
    • Kur’an-ı Kerim
    • Kur’an-ı Kerim Meali Diyanet
    • Elmalılı Hamdi Yazır Kur’an-ı Kerim Meali
    • Suat Yıldırım Kur’an-ı Kerim Meali
    • Kur’an-ı Kerim Arapça
    • İngilizce Kur’an Meali (The Holy Quran)
  • Diğer
    • Gebelik ve Kadın Sağlığı
    • Biyografi
    • Yemek Tarifleri
    • Şifalı Bitkiler
    • Rüya Tabirleri
    • En Güzel Oyunlar
Sonuç Bulunamadı
Hepsini Gör
Huzur Sayfası
Sonuç Bulunamadı
Hepsini Gör
Anasayfa Dini Bilgiler

Hz Muhammed’in Bağışlayıcılığı Ve Yumuşakbaşlılığı

Hz Muhammed’in Bağışlayıcılığı Ve Yumuşakbaşlılığı

Peygamber Efendimizin Bağışlayıcılığı Ve Yumuşakbaşlılığı
 

Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in hiç kimseden intikam almadığını bü­tün siyer uzmanları açıkça ortaya koymuşlardır. Bütün olaylar da buna tanıklık et­mektedir.
 

Sahih-i Müslim ve Sahih-i Buhârî’de Hz. Aişe (ra)’dan şöyle rivayet edilmiştir: “Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem hiçbir zaman hiç kimseden kendi şah­sıyla ilgili bir meselede intikam almamıştır. Ancak Allah’ın emir ve hükümlerini ıs­rarla çiğneyenler ve onlara hakaraket edenler müstesnadır.
 

Uhud savaşında işlenen tüyler ürpertici vahşetten ve o savaşta yaşanan yenil­giden daha çok Tâif teki kabile başkanlarının Allah’ın emirlerine ve peygamberlik makamına gösterdikleri hakaret dolu tutumları mübarek gönlünü yaralamış, tah­min edilemez bir azgınlık olmuştu. Buna rağmen on yıl sonraki Tâif kuşatmasında aynı adamlar o taraftan mancınıklarla müslümanlara taş yağdırırken, bu tarafta baştan aşağı bağışlayıcılık ve yumuşakbaşhlıkla dolu olan Hz. Peygamber sallalla­hu aleyhi vesellem onlar için şöyle dua ediyordu. “Ey Rabbim! Onlara akıl ve an­layış ihsan et ve onlara boyun eğdirerek îslâm devletine kat.” Nitekim Hz. Pey­gamber sallallahu aleyhi vesellem’in buyurduğu gibi oldu. Hicret’in 9. yılında Tâ­if heyeti Medine’ye geldiğinde Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem kendile­rini mescidin avlusunda misafir etti ve onlara saygı gösterdi.
 

Kureyş, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e çirkin sözler söylemiş, öl­dürmekle tehdit etmiş, yollarına dikenli çalılar doşemiş, mübarek vücuduna pislik­ler serpmiş, boynuna ip dolayıp sıkmış, O’nun sânına yakışmayan terbiyesizlikler yapmıştı. Bazan “Sihirbaz”, bazan “Mecnun”, bazan da “Şair” demişti. Ama Yüce Peygamber hiçbir zaman bu sözlerinden dolayı öfke ve hiddet göstermemişti. En çaresiz ve en kimsesiz bir insan bile bir topluluk arasında kendisine yalancı, sahte­kâr denilince öfkeden küplere biner. Zû’1-Mecâz panayırında Hz. Peygamber sal­lallahu aleyhi vesellem “Ey insanlar! Lâ ilahe illallah deyin de kurtuluş ve selâme­te ulaşın” diyordu. Ebu Cehil de hemen arkasında O’nu izliyor ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e durmadan toprak serperek; “Ey insanlar! Bu adamın sözleri sizi dininizden vazgeçirmesin, bu sizin ilahlarınız olan Lât ve Uzzâ’yı bırak­manızı istiyor” diyordu. Bu sözü rivayet eden kişi şöyle demiştir: Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem, böyle bir durumda dahi dönüp ona bakmıyordu.”
 

Hepsinden daha çok öfke ve nefret duyulması gereken hadise tfk olayıydı. Bu, münafıkların, Hz. Aişe (ra)’ya iftira etmeleriyle özetlenebilecek bir komploydu.
 

Hz. Aişe (ra), Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in en sevgili eşi ve Hz. Ebu Bekir (ra) gibi mağarada ölüme birlikte karşı koydukları bir dostunun ve sahabe­nin en ileri geleninin kızıydı. Medine, münafıkla doluydu. Bunlar bu olayı öyle yaydılar ki bütün Medine sarsıldı. Düşmanların şamata ve sevincine, namusunun lekelenmesine, kendisine en sevimli olan eşinin aşağılanmasına, normal bir insanın sabır ve tahammül göstermesi imkânsızdı. Peki alemlere rahmet olarak gönderilen Yüce Peygamber bütün bunlara karşı ne yaptı? İftira kampanyasının planlayıcı ve uygulayıcısı, münafıkların reisi Abdullah b. Übeyy idi. O; işin gerçek yüzünü ve baştan başa yalan ve iftira olduğunu çok iyi biliyordu. Buna rağmen yüreği sızla­madan iftira kampanyasını bütün dehşetiyle yürüttü. Bütün olup bitene ve yapı­lanlara rağmen Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem sadece kalabalığın ara­sında minbere çıkarak, “Ey müslümanlar! Benim namusum noktasında bana kötü­lük eden ve beni üzen insandan hakkımı kim alabilecektir?” buyurdu.
 

Sa’d b. Muâz (ra) öfkesinin şiddetinden kendinden geçti ve ayağa kalkarak; “Bu hizmete beni hazırım, bana adını verin, hemen başını uçurayım” dedi. Abdul­lah b. Übeyy’in yeminli dostu olan Sa’d b. Ubâde (ra) buna karşı çıktı. Bunun üze­rine iki tarafı destekleyenler ayağa kalktılar. Kılıçlar çekilmek üzereydi. Hz. Pey­gamber sallallahu aleyhi vesellem iki tarafı teskin etti. Bizzat Allah Teâlâ söylenen­lerin yalan olduğunu bildirdi ve iftiracılara şer’î ceza verildi. Buna rağmen Abdul­lah b. Übeyy iftira ettiğini kabul etmediği ve iftirayı onun yaydığına dair bir delil bulunmadığı için serbest bırakıldı. İftiracılar arasında kendilerine ceza verilenler­den biri de Musattah b. Esâse’ydi. Onun geçimini üzerine alan da Ebu Bekir (ra)’dı. İftira suçundan dolayı Ebu Bekir (ra) her zaman ona verdiği yiyecek maddelerini kesti. Bunun üzerine şu âyet nazil oldu:
 

“İçinizden fazilet ve servet sahibi kimseler, akrabaya, yoksullara, Allah yolun­da göç edenlere mallarından veremeyeceklerine yemin etmesinler! Bağışlasınlar, feragat göstersinler. Allah’ın da sizi bağışlamasını arzu etmez misiniz? Allah çok bağışlayandır, çok merhametlidir.” (Nûr 24/32)
 

Bunun üzerine Hz. Ebu Bekir (ra) onun geçim kaynağı olan yiyecek malzeme­lerini eskisi gibi vermeye devam etti.
 

İftiracılar arasında —Tirmizî’nin, Nûr sûresinin tefsiri bölümünde açıkladığı üzere— Hassan b. Sabit (ra) da bulunuyordu. Hz. Aişe (ra)’nın ona duyduğu esef ve üzüntü, affetme sınırını çoktan aşmıştı. Ama Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in yakınında olmanın ve O’nun sohbetinde bulunmanın feyiz ve bereke­tinin etkisiyledir ki, Urve b. Zübeyr Hz. Aişe (ra)’nm yanında Hassan (ra)’ı kötüle­meye başlayınca Hz. Aişe (ra) Urve’yi susturdu ve: “Hassan, Hz. Peygamber sal­lallahu aleyhi vesellem adına şiirleriyle müşriklere cevap verirdi” dedi.
 

Medine’nin münafık yahûdîlerinden Lebid b. A’sam, Hz, Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e sihir yapmıştı. Ama Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem eline fırsat geçtiği zaman ona bir kötülük yapmadı.
 

Hz. Aişe (ra) meseleyi daha derinden inceleterek bu hadiseye sebep olanları açığa çıkarmasmı ısrarla isteyince Allah Resulü sallallahu aleyhi vesellem “İnsan­lar arasında huzursuzluk ve kırgınlık çıkmasını istemiyorum” buyurdu.
 

Zeyd Sa’ne yahûdî iken alış-verişle uğraşır, ticâret yapardı. Hz. Peygamber sal­lallahu aleyhi vesellem ondan bir miktar borç aldı. Ödenmesine birkaç gün kala borcunu istemeye geldi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in harmanisine yapışarak çekti ve ileri geri konuşarak, “Ey Abdülmuttalib sülâlesi! Siz her zaman böyle dalavere yaparsınız” dedi. Hz. Ömer (ra) hiddetinden kendini tutamayarak ona hitaben: “Ey Allah düşmanı! Sen Allah Resûlü’nün sânına hakaret ediyor, edepsizlik yapıyorsun” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem tebessüm ederek, “Ömer! Ben senden daha başka şeyler umardım. Ona daha yumuşak bir dille istemesini söylemeliydin. Bana da, ona olan borcumu Ödemek gerektiğini ifa­de etmeliydin” buyurdu.
 

Allah Resulü, bunu söyledikten sonra Hz. Ömer (ra)’a: “Borcumuzu verdikten sonra fazladan yirmi ölçek de hurma ver” diye emretti.
 

Bir gün Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in evinde sadece bir elbise kalmıştı. O da hem kaba, hem de kirliydi. Terleyince daha da ağır ve sıkıcı oluyor­du. Tesadüfen bir yahûdînin dükkanına Suriye’den elbise gelmişti. Hz. Aişe (ra) Hz. Peygamber’e, o yahûdîden borç olarak bir kat elbise almasını söyledi. Hz. Pey­gamber yahûdîye adam gönderdi. Yahûdî küstahça bir ifadeyle, “Anladım, bu yol­la malımı aşırın, sonra da parasmı ödemeyin” dedi.
 

Bu yakışıksız sözü duyan Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem sadece şu kadar söyledi: “O çok iyi bilir ki, ben herkesten çok tedbirli ve emaneti herkesten daha titiz eda eden bir insanım.”
 

Bir keresinde Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem bir yere gidiyordu. Ka­dının biri mezar kenarına oturmuş ağlıyordu. Allah Resulü sallallahu aleyhi vesel­lem durdu ve ona hitaben “Sabret” buyurdu. Kadm Peygamberimiz’i tanımıyordu. Küstahça bir ifadeyle, “Defol, ne halde olduğumu sen bilir misin?” dedi. Hz. Pey­gamber sallallahu aleyhi vesellem de oradan ayrıldı. Civardakiler kadına, “(Tnu tanımadın, o Allah’ın Elçisi Muhammed (as)’dı” dediler. Bunun üzerine kadm ko­şarak gitti ve; “Ben Allah Resulü efendimizi tanıyamamıştım” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’ de ona: ‘Tam musibet ve felâket anındaki sabır mu­teberdir” buyurdu.
 

Sa’d b. Ubâde hastalanmıştı. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem onu yoklamak için bir hayvana binerek evine gitti. Yolda bir grup insan toplanmıştı. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem durdu. Münafıkların lideri Abdullah b. Übeyy de o topluluk arasındaydı. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in bi­neği toz kaldırınca Abdullah b. Übeyy harmanisinin eteğini burnuna taktı ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e: “Dikkat et! Toz kaldırma,” dedi. Daha sonra Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem yanına yaklaşınca: “Ey Muham­medi Merkebini geri çek, onun kötü kokusu beynimi deldi” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem selam verdi. Sonra bineğinden inerek onları îslâma da­vet etti. Abdullah b. Übeyy: “Evimize gelip de bizi rahatsız etme. Adam senin ya­nına gelirse ona anlat” dedi. Abdullah b. Revâha (ra) ünlü bir şairdi. O da Hz. Pey­gamber sallallahu aleyhi Vesellem’e: “Mutlaka gelin, İslama davet edin” dedi. Der­ken iş gelsin gelmesin arasında uzadı. Neredeyse kılıçlar çekilecekti. Hz. Peygam­ber sallallahu aleyhi vesellem iki grubu teskin ederek onlara güzel, tatlı dille ko­nuştu. Sonra oradan kalkıp Sa’d b. Ubbâde’nin yanma geldi: “Abdullah b. Übeyy’in sözlerini duydun mu?” diye sordu. Sa’d b. Ubbâde: “Hiç aldırmayın. O öyle biridir ki, Medine’ye gelişinizden önce Medineliler ona taç giydirmek üzerey­di. Bundan mahrum kaldığı için öfkesinden ne diyeceğini bilmiyor” dedi.
 

Huneyn savaşında Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem ganimet malları­nı dağıtınca ensardan biri: “Bu dağıtım, Allah’ in rızasına uygun değildir” dedi. Bu söz Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in kulağuıa gelince: “Allah, Musa’ya rahmet etsin. Onun insanları kendisini daha fazla üzmüştü” buyurdu.
 

Bir gün bedevinin biri Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in huzuruna geldi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem mescidde oturuyordu. Bedevi ufak su dökme ihtiyacını hissedince mescid adabını bilmediği için hemen orada ayağa kalkarak küçük su dökmeye başladı. İnsanlar onu cezalandırmak için her ta­raftan üzerine saldırdılar. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem, “Bırakın yap­sın, bir kova su getirerek dökün. Allah Teâlâ sizi zorluk için değil, kolaylık için gönderdi” buyurdu.
 

Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in özel hizmetkârı olan Enes (ra) şu­nu anlatmıştır: “Bir gün Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem bir iş için beni göndermek istedi. Ben de “Gitmeyeceğim” dedim. Hz. Peygamber sallallahu aley­hi vesellem sustu ve ben böyle söyledikten sonra dışarı çıktı. Sonra ansızın gelerek boynumdan yakaladı. Dönüp baktığımda yüzü gülüyordu. Bana sevgiyle baktı ve “Enes! Sana söylediğim işe git artık” buyurdu. Ben de: “Peki gidiyorum” dedim. Enes (ra) bu olayı anlatırken şunu da söyledi: “Yedi yıl Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e hizmet ettim. Bana hiçbir zaman: “Şu işi neden yaptın veya bu­nu neden yapmadın demedi.”
 

Ebu Hüreyre (ra) der ki: “Her zamanki adeti üzere Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem mescidde bizimle oturup konuşur, sohbet ederdi. Kalkıp evine gi­dince biz de giderdik. Bir gün adeti olduğu üzere mescidden çıktı. Bir bedevi gel­di ve Hz Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in yakasmdan öyle çekti ki müba­rek boynu kızardı. Allah Resulü dönüp ona baktı. Bedevi Hz. Peygamber sallalla­hu aleyhi vesellem’e: “Develerime zahîre yüklet. Sende olan mallar ne senin, ne de babanındır” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem bunun üzerine: “Sen önce şu benim boynuma yaptığının karşılığını ver, ondan sonra sana buğday veri­lecektir” buyurdu. Bedevi ısrarla, “Allah’a yemin ederim ki asla vermeyeceğim” dedi. Resûlüllah sallallahu aleyhi vesellem adamın develerine arpa ve hurma yük­letti, kendisine hiçbir ceza vermedi.
 

Kureyş Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e durmadan sövüp sayar, çirkin sözler söylerlerdi. Israr ve inatla Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem için: “Muhammed “Övülen kişi” demeyip Müzemmem “Yerilen” derlerdi.” Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem buna karşüık dostlarına ancak şu kadar söy­lerdi: “Siz Allah Teâlâ’nın Kureyş’in sövüp saymasını benden nasıl geri çevirdiği­ne hayret etmiyor musunuz. Onlar Müzemmem’e sövüp sayıyor, Müzemmem’e lanet ediyorlar, halbuki ben Muhammed’im!”
 

Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem Mekke’yi fethetme hazırlıkları yaptığı sırada bilhassa Kureyş’in bu hazırlıklardan haberdâr olmamasına dikkat ediyor ve tedbir aldırıyordu. Hatîb b. Belte’a (ra) bir şahabı idi. Kureyş’e bunu haber vermek is­tedi. Nitekim bir mektup yazarak gizlice bir kadın aracılığıyla Mekke’ye gönderdi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in bundan haberi oldu. Hemen Hz. Ali (ra) ile Hz. Zübeyr (ra)’ı kadının peşinden gönderdi. Mektupla birlikte haberci olarak gön­derilen kadın da yakalanarak getirildi. Hatîb’i çağırtarak durumu soruşturunca, su­çunu itiraf etti. Hatasını kabul ederek bağışlanmasını istedi. Bu, her devlet adamının, suçlunun cezalandırılması yönünde karar vereceği bir dönemdi. Fakat Hz. Peygam­ber sallallahu aleyhi vesellem, Hatîb b. Belte’a’yı Bedir savaşına katılanlardan olduğu için affetti. Bu suça katılan kadına da herhangi bir ceza uygulamadı. Halbuki mek­tup düşmanların eline geçseydi, müslümanlar için çok büyük bir tehlike doğardı.
 

Furât b. Hayyân, Ebu Süfyân tarafından müslümanlar aleyhinde casusluk yap­makla görevlendirilmiş bir kişiydi. Bu adama aynı zamanda Hz. Peygamber sallal-lahu aleyhi vesellem aleyhinde sözler konuşur, O’nu hicveden şiirler söylerdi. Gü­nün birinde yakalanınca, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem onun Öldürül­mesine hükmetti. İnsanlar onu alıp götürdüler. Ensarın mahallesine vardıklarında “Ben müslümanım” dedi. Bir ensarî Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’e koşarak “Adam, ben müslümanım diyor” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber sal­lallahu aleyhi vesellem; “Sizden öyle insanlar var ki, onların iman durumunu biz yine onlara bırakıyoruz, orlardan biri de Furât b. Hayyân’dir” buyurdu. Tarih­çiler onun gerçekten sağlam-bir müslüman olduğunu ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem’in kendisine Yemâme’de bir arazî hediye ettiğini, o arazînin geliri­nin 4200 dirhem tuttuğunu yazmışlardır.

  • Kullanım Şartları
  • Yayın İlkeleri
  • Künye
  • Reklam
  • İletişim
© 2019 Huzur Sayfası

Tüm Hakları Saklıdır © 2012 - 2019 / İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz

Sonuç Bulunamadı
Hepsini Gör
  • Anasayfa
  • Eğitim
  • Sağlık
  • Gebelik ve Kadın Sağlığı
  • Dini Bilgiler
  • Şiirler
  • Rüya Tabirleri
  • Yemek Tarifleri
  • Şifalı Bitkiler
  • Kur’an-ı Kerim Portalı
  • Tefsir Külliyatı
  • Ansiklopedik Bilgiler
  • Atasözleri ve Anlamları
  • Biyografi
  • Deyimler
  • En Güzel Oyunlar
  • Faydalı Bilgiler
  • Güzel Sözler
  • Şarkı Sözleri

Tüm Hakları Saklıdır © 2012 - 2019 / İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz