Eşyada yenip içilme bakımından asıl olan mubah olmaktır. Bütün eşya aslında, insanların yararlanmaları için yaratılmıştır. Onun için aslında temiz olan, akla ve sağlığa zaralı olmayan bir kısım hayvan etleri ve buğday, arpa, pirinç gibi ürünler, sebzeler, meyveler ve sıvılar helaldir. Bunlar yenip içilebilir. Fakat bazı şeyleri yiyip içmek, insanlara zararlı, hikmet ve ihtiyaca aykırı olduğu için İslam dininde haramdır.
Hayvanlardan yaratılış icabı iğrenç olanların, dişleri veya tırnakları ile kendilerini savunup başkalarına saldıranların etleri haramdır.
Bitkilerden insanı öldüren veya aklını gideren, vücudu zehirleyen veya herhangi bir şekilde sağlığa zararlı olan şeyleri yemek ve içmek haramdır.
Misal: Afyon, haşhaş, penç gibi sarhoşluk veren ve aklı bozan şeyleri yemek caiz değildir. Bunlardan sarhoş olanlar için, İslam ahkamına göre, tazir cezası gerekir. Tazir ise, yetkili hakim tarafından uygulanacak hapis, döğme, azarlama ve uyarı gibi cezalardır.
• Sıvılardan, bedene zararlı olan, insana sarhoşluk veren şeyleri içmek haramdır. Çünkü sarhoşluk veren bir sıvının azı da, çoğu da haramdır. Bir hadis-i şerifte Peygamberimiz buyurmuştur ki: “Çoğu sarhoşluk veren şeyin azı da haramdır.”
• Bu gibi sıvıların içilmesindeki zararlar herkes tarafından bilinmektedir. Bu içkilerin cemiyet bünyesindeki açtığı yaralar çok acıdır. Bunların ahiretteki sorumlulukları ise çok daha büyüktür. Hele hamr (şarap) denilen içkinin bir damlasını bile içmek ittifakla haram olup dinde had denilen cezayı gerektirir.
• Bu pek zaralı olan şeylerden kaçınılmalıdır. Bunlardan kaçınmak, gerek ferdler, gerekse cemiyet için selamettir.
• Temiz olan içilecek bir sıvı,bedene zarar verecek hale gelmedikçe bozulması ile haram olmaz.
• Etler kokunca yenmesi haram olur.
• Süt, tereyağı, zeytinyağı kokmakla haram olmaz. Yiyecekler ise bozulur da keskinleşirse, temizliklerini kaybederler. Onun için bunların da yenmeleri haram olur.
• Hamamların ve benzeri yerlerin (kanalizasyonların) pis sularını sebze bahçelerine akıtmak mekruhtur. Fakat bu gibi pis sularla sulanan bostanların sebzelerini yemek haram değildir. Bazı alimlere göre,mekruh da değildir.
• İnsan pisliğini satmak mekruhtur; fakat başka maddelerle karıştırılmış olan pislikleri ve her hangi bir hayvan gübresini satmak mekruh değildir.
• Pak olmayan pis şeyleri, kokmuş et gibi nesneleri yiyebilecek olan hayvanlara yedirmek caiz değildir.
• İçine temiz olmayan bir şey düşen veya akıtılan belli bir ölçüdeki sıvı, temizliğini kaybederse içilmesi haram olur. Belli bir ölçünün üstünde bulunan geniş havuzlarda, içine düşen pisliğin tadı,kokusu ve renginden biri kendini gösterirse yine temiz olmaktan çıkar, Artık içilmesi haram olur.
• Yukarda haram oldukları yazılan şeylerden herbiri zatları bakımından haram (haramliaynihi) dir. Bir de başka bir sebeble haram olan (haram ligayrihi) şeyler vardır ki, onlar da başkalarına ait olan mallardır. Şöyle ki: Başkasının malını rızası olmaksızın haksız yere almak haramdır. Aksi halde mal hürriyeti kalmaz. İnsanların cemiyet halinde mülkiyet ve tasarruf haklarına sahib olarak yaşamalarına imkan bulunmaz.
• Bir baba, muhtaç olmadıkça yaradılışta kötü davranışı olan evladının malını kendi kendine yiyemez. Fakat bir ihtiyaç bulunmasa bile,iyi olan evladının malını alıp yiyebilir.
Bir hadis-i şerifte bir çocuğa Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:”-Sen de,senin malında babanındır.”
• Tedavi için temiz olan ilaçları yiyip içmek, kullanmak caizdir. Çünkü Peygamber Efendimiz buyurmuştur: “Ey Allah’ın kulları ! Tedavi olunuz;çünkü Yüce Allah yarattığı her hastalık için bir deva (ilaç)yaratmıştır. Yalnız bir tane müstesnadır ki,o da ihtiyarlıktır. ” Onun için bir çok hastalıklar tedavi sebebiyle giderilir. Allah’ın düzeni böyle devam ede gelmiştir. Bununla beraber şifayı ilaçtan değil. Yüce Allah’dan bilmelidir. İlaç sebepdir.
• Helal ve temiz olmayan şeylerle tedavide bulunmak esas olarak caiz değildir. Ancak bazı fıkıh alimlerine göre, başka bir ilaç bulunmayınca müslüman ve ehliyet sahibi bir doktorun göstereceği luzum üzerine caiz olabilir. Şöyle ki:
• Bir hastalığın veya bir hastalığa sürükleyecek bir halsizliğin tedavisi için mübah (helal) bir ilaç bulunmazsa böyle bir doktorun “şifa ümidi var”diye tavsiye üzerine aslında haram olan bir şeyle zaruret miktarı tedavi caiz olur.
• Semizlenme gibi bir sebeple haram bir ilacı kullanmak caiz değildir. Bunda tedavi mahiyeti yoktur. Onun için bunun haram olduğunda ittifak vardır.
• Görülen lüzüm üzerine,bir organında ameliyat yapılacak olan bir kimseye aklını giderecek temiz bir ilaç içirilmesinde bir sakınca yoktur.