Fyodor Mihayloviç Dostoyevski Kimdir? Dostoyevski hayatı, Fyodor Mihayloviç Dostoyevski biyografisi, Fyodor Mihayloviç Dostoyevski yaşam öyküsü hakkında bilgi. Dostoyevski Kimdir? Dostoyevski önemli eserleri nelerdir? Dostoyevski”nin eserleri ve kısa özetleri hakkında bilgi.
Fyodor Mihayloviç Dostoyevski; Rus yazarı (Moskova 1821-St. Petersburg 1881). Moskova”da özel bir yatılı okulda okudu ve annesi öldükten (1837) kısa bir süre sonra St. Petersburg”taki Ordu Mühendislik Okulu”na girdi. 1843′te St. Petersburg”da askeri mühendis olarak görev yaparken Balzac”ın Eugenie Grandet”sini Rusçaya çevirdi, bu ilk edebiyat çalışması 1844′ te bir dergide yayımlandı. Aynı yıl askerlik görevinden ayrılarak edebiyata bağlandı. 1845′te yayımlanan ilk romanı İnsancıklar (Bedniye Luyudi) ile ünlendi. 1846′da, Mihail Butaşeviç Petraşevski”nin önderliğindeki ütopyacı sosyalistler grubuna katıldı. Dvnoki (Eşiz) 1846, Gospodin Prokarçin (1846), Ev Sahibesi (Khozyaika) 1847, Bir Yufka Yürekli (Slaboe Serdtse) 1848, Beyaz Geceler (Belye Nochi) 1848 gibi öyküler yazdı.
1849′da görüşlerinden ötürü tutuklandı. Hapiste 11 yaşında bir çocuğun kafa yapısını inceleyen Küçük Kahraman adlı öyküsünü yazdı. Sekiz ay hapiste kaldıktan sonra ölüm cezasına çarptırıldıysa da zincire vurularak Sibirya”ya götürüldü. 1854′te cezaevinden salıverildikten sonra da zorunlu askerlik görevini orada yapmaya başladı. 1858′de birincisi Sibirya”nın uzak bir kasabasındaki gülünç olayları anlatan, ikincisi de “kusursuz bir kişinin” portresini veren iki uzun öykü yazdı: Amcamın Rüyası (Diyadyuşkin Son) ve Stepançikova Köyü (Selo Stapançikovo i Ego Obitateli). 1859′da sara nöbetlerinin askerlik görevini yerine getirmesini engellediğini ileri sürerek ordudan ayrılmasının ardından St. Petersburg”a dönmesine izin verildi. 1861′ de ağabeyi Mihail”in de yardımıyla Vremya (Zaman) adlı aylık dergiyi yayımlamaya başladı ve bu arada özyaşamıyla ilgili iki roman yazdı; ilk eşi Marya”ya duyduğu mutsuz aşkı anlatarak içini döktüğü Ezilenler (Vnuz-hennye i Oskorblennye) 1861 ve Sibirya”daki cezaevinin öyküsü olan Ölüler Evinden Hatıralar (Zapiski iz Mertvogo Doma) 1862. Aynı yıl ilk kez Avrupa”ya gidip döndükten sora Tatsız bir Olay (1862) adlı kısa öyküsüyle liberallere karşı başlattığı saldırıyı sürdürdü; Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Düşüncelerinde (1863) Londra ve Paris”teki yozlaşmış yaşamı tanımladı. 1863′te “Vremya” Polonya”daki ayaklanmayla ilgili bir makale yayınlamaktan ötürü kapatılmasına karşın, Yeraltı Dünyasından Notlar (Zapiski iz Podpolya) 1864 adlı romanında Batı uygarlığına saldırarak kurtuluşun ancak din yoluyla gerçekleşeceğini savundu. Eşi Moskova”da öldükten sonra 1864′te yayımın yalnızca bir yıl sürdürebildiği ikinci dergisi Epokha”yı (Çığır) yayımladı. 1867′de ikinci uzun öyküsü Kumarbazı (İgrok) 1866 yazarken tuttuğu 22 yaşındaki stenocusu Anna Snitkin ile evlendi. Ağabeyi Mihail”in ölmesi üzerine gırtlağına kadar borca batması sonucu alacaklılarından kaçmak için eşi ile birlikte Avrupa”ya giderek Almanya, İsviçre ve İtalya”da kaldıktan sonra ancak 1871′de Rusya” ya geri döndü. 1873′ten 1874′e kadar haftalık tutucu bir dergi olan Grajdanin”in (Yurttaş) genel yayın yönetmenliğini yaptı; 1876′da kendi aylığı Dnevnik Pisatella”yı (Bir Yazarın Güncesi) kurup 1880′e kadar yayımladı. Tüm yaşamınca bir saralı olan Dostoyevski, bir sara nöbetine tutulması sonucu öldü.
Dostoyevski Başlıca Eserleri
Suç ve Ceza (Prestupleme i Nekazanie) 1866, Budala (Edeot) 1869, Ecinniler (Besi) 1872, Delikanlı (Podrostok) 1875, Karamazov Kadeşler (Bratya Karamozovi) 1880 adlı beş dev romanı; özyaşam kesiti niteliğindeki üçüncü uzun öyküsü Edebi Koca (Veçniy Nuj) 1870, evli genç bir kadının intihar olayını inceleyen kısa öyküsü Tatlı Kadın (Krotkaya) 1876, dünyadan gelen bir adamın yozlaştırdığı bir uzak gzegen yerleşiklerinin öyküsünü aktaran bilim-kurgu türünden Son Smeşnogo Çeloveka (Gülünç Adamın Rüyası) 1877.
Başlıca eserlerinin özetleri:
Karamazof Kardeşler, yazarın son ve en önemli romanıdır. Küçük bir Rus kasabasında, ilk eşi kendisini bırakmış, ikincisi ölmüş olan dul baba Fiyodor Pavloviç Karamazof ile dört oğlunun öyküsü: 27 yaşındaki eski subay Dimitri (Mitya); ikinci eşten doğan iki öz kardeş; Moskova”da oturan inançsız aydın İvan (24) ve dindar manastır öğrencisi Aleksi (Alyoşa, 20 yaşında); köyün aptal kızıyla yasadışı ilişkisinden doğmuş, evde uşaklık ve aşçılık yapan Smerdiyakov. Konu; oğullarla çeşitli çatışmalar içinde bulunan cimri, bencil, cinsel ilişki düşkünü, sorumsuz, savruk babanın öldürülmesine dayanır. Romanın bu beş temel kişi dışında en az kırk kişilik bir kadrosu vardır ve mahkeme sonunda işlemediği bir suç için Sibirya sürgününe gönderilen ama kendisinin günahkâr olduğuna inandığı için bunu kabul eden Dimitri”nin pişmanlığıyla son bulur. Asıl katil, kendini asarak ortadan yok olan Smerdiyakov olduğu gibi, ondan dinlediklerini mahkemeye inandıramayan İvan”ın çılgınlığı da ayrı bir dramdır. Bütün bu olaylar içinde Ortodoks inancının yüceliğini yansıtan papaz Zossima ile, kendisini başkalarını iyi yola yönetmekle yükümlü sayan tertemiz Alyoşa”nın serüvenleri vardır. Rus yaşamını ve onun bütün yönsemelerini ileten kitap, yazarının yerli yersiz sıkıştırdığı bir yığm ara öyküyle zenginleşir; “Büyük Engizisyon” diye adlandırılan ve Hz. İsa”yı da mahkûm eden etkili benzetmeyle sonuçlanır. Kendi babası da eziyet ettiği toprak adamlarınca öldürülen Dostoyevski, kendi hastalığım (sar”a) yüklediği Smerdiyakov ile Dimitri”nin kişiliklerinde, Freud”cu çözümlemeye uygun bir baba düşmanlığını, Gruşenka sevgisinde birleşen iki erkeğin düşmanlıkları biçiminde inandırıcılıkla verir.
Ölüler Evinden Hatıralar, yazarın hapishane izlenimleri, sürgün gözlemleri, ceza günlerinin anılarıdır. Çara suikast hazırlama suçundan ölüm cezasına çarptırılıp son anda yaşamı bağışlanan yazar, 1849-1859 arasında Sibirya” da geçen hükümlülük yıllarının zengin gözlemlerini dile getirerek büyük bir etki sağladı. Bu ilginin aydınlar katında yarattığı tepkinin ceza sisteminde bir reform sağladığına inanılır. Parça parça öykü ve betimlemelerin bir araya getriilişinden oluşan bu acı gerçekçi eser, yazarın kişiliğinin gelişiminde de büyük rol oynadı.
Suç ve Ceza, Petersburg”da parasız bir hukuk öğrencisi olan Rodya (Rodion Romanoviç Raskolnikov), artık izlemez olduğu derslerden kurtulmuş, batın dünyasından edindiği yeni bazı düşüncelerin kuruntuları içinde, insanların yararlı yararsız diye ayırıp kendini üstünler arasında görmek sanılarındadır. Paralı olduğunu sandığı Alonya İvanovna adlı kimsesiz tefeci kadını, rastlantıyla olaya tanık olan üvey kız kardeşini öldürerek panik içinde kaçarken rehin bırakılmış birkaç değersiz nesneyi ele geçirir. Anasıyla kız kardeşinin (Dounia) sevecen ilgilerine ailesinin geçimi için fahişeliğe başlamış Sonya”nın (Semyonovna Marmeladov) sevgisi eklenir. Vicdan azabından kıvranarak kendisini ele veren tutarsız davranışlara sürüklenir. Soniya”nın dindar karakterinin kendisine aşıladığı gibi yaparak suçunu açıklar, Sibirya sürgününe giderken Sonya da onu yalnız bırakmaz; pişmanlıksız bir itiraftan, dinsel bir temizliğe doğru yönelen ruhunda yeni umutlar vardır.