Evi ev eden avrat, yurdu şen eden devlet
Mutluluk havası ancak düzenli, temiz, güzel ve ekonomik açıdan rahat bir evde eser. Bunu sağlayan da kadındır. Eğer kadın becerikli, tertipli ve nazik değilse, yuva yaşanılır bir yer olmaktan çıkar. Benzer bir şekilde, içinde yaşanılan yurdu şen eden de devlettir. Eğer devletin başında bulunanlar beceriksiz, zalim, hain ve kendi çıkarlarını düşünen insanlarsa, bunların ülke insanını mutlu etmesi düşünülemez.
Ev sahibinin bir evi, kiracının bin evi var
* Evi olan yalnızca kendi evinde oturur, evi olmayan ise beğendiği evde oturur.
* Evi kendinin olan kişi kolay kolay evi satıp başka yere taşınmaz ve kendi evinde oturur. Evi olmayan, kiracı da olsa, istediği zaman taşınır, beğendiği evde oturur.
Evdeki hesap çarşıya uymaz
* Önceden tasarlanan bir iş umulduğu gibi sonuçlanmaz, düşünüldüğü gibi olmaz.
* Hayatta çoğu işimiz için önceden planlar, programlar yapar hayatımızı ona göre şekillendiririz. Planlanan durumlar ile ulaşılan sonuç, her zaman aynı olmayabilir. Uygulamada bazı terslikler olabilir. Bu nedenle her zaman türlü ihtimallerle karşılaşacağımız unutulmamalı, sürprizlere hazırlıklı olmalıyız.
Evimiz bezden, ne umarsın bizden
* Kendisi yardıma muhtaç olandan yardım beklemek boşuna umutlanmaktır.
* Yoksul, kimsesiz ve fakirler kendisi yardıma muhtaç kişilerdir. Kendisi yardım beklentisi içinde olan kişilerden yardım beklemek boşuna umutlanmaktır.
Ev sahibi mülk sahibi, hani nerede bunun ilk sahibi
* Kişi malını mülkünü kaybederim korkusuyla kendini üzüntüye kaptırmamalı, malı mülkü ile övünmemelidir, zira mal mülk dünyaya ait bir şeydir.
* Bu dünyada mal, mülk, para, şan, şöhret elde etmekle övünenler yanılmaktadırlar. Dünya var olduğundan beri nice şanlı, şöhretli, zengin kişi her şeyi bu dünyada bırakıp gitmiştir. Bu dünya fanidir. Bu nedenle kişi mal mülk için kendini üzüntüye kaptırmamalı, malı mülkü ile de övünmemelidir, zira mal mülk dünyaya ait bir şeydir. Kalıcı olan yapılan iyilikler ve insanlığın yararına yapılan çalışmalardır.
Ev alma, komşu al
* Komşuluk ilişkileri, iyi bir komşuya sahip olma çok çok önemlidir.
* İnsanlar bir arada yaşarlar. Dolayısıyla yakınlarında oturan komşularının ilişkiler açısından önemi büyüktür. Kötü komşular ile yan yana yaşamak oldukça zordur. Kavgalara, gürültülere ve anlaşmazlıklara yol açar. Bu bakımdan, ev almadan önce, komşuların nasıl insanlar olduklarını öğrenmek, incelemek her zaman yarar sağlayacaktır.
Ev alanla evlenene Allah yardım eder
* Evlenene ve ev yapana herkesin kolaylık göstermesi, onlara Allah’ın yardımının dolaylı olarak ulaşıyor olması demektir.
* Evlenmek ve ev almak hayırlı işlerdir. Bu bakımdan herkes evlenenlere ve ev alanlara kolaylık gösterir, yardımcı olur. Bu da Allah onlara yardım ediyor, anlamına gelir.
Eşek eve gelmiş, yorga yolda kalmış
* Düzenli ve sürekli çalışan güçsüz kimse, düzensiz ve süreksiz çalışan güçlü kimseden daha başarılı olur.
* Sürekli ve düzenli olarak çalışan zayıf kimse, düzensiz ve süreksiz çalışan güçlü kimseden daha başarılı olur ve daha önce sonuç alır.
Misafir misafiri (dilenci dilenciyi) istemez (sevmez), ev sahibi ikisini de
Misafir, bütün ağırlamaların yalnız kendisi için olmasını istediğinden gittiği yere başka bir misafirin gelmesini istemez; ev sahibi de hiç misafir gelmese de rahatım bozulmasa diye düşünür.
Misafirin umduğu ev sahibine iki öğün olur
Misafir, ev sahibinin kendine çok şeyler ikram edeceğini umar ama beklediklerini bulamayabilir.
Avrat var ev yapar, avrat var ev yıkar
Öyle kadınlar vardır ki bir aileye düzen verir, mutluluk getirir; öyle kadınlar da vardır ki ailenin düzenini, mutluluğunu bozarlar.
Babayla oğlanın pabucu bir olunca evde kavga eksik olmaz
Ortaklaşa kullanılan bir mal, kimi zaman baba ile oğlu arasında bile kavgaya neden olur.
Baktın kar havası, eve gel kör olası
tehlikeli bir durum belirmeye başlayınca ondan uzaklaşmanın çaresine bakılmalıdır.
Evli evine, köylü köyüne
Artık dağılalım, herkes evine, işine gitsin.
Evlinin bir evi var, kiracının bin evi var
Evi olan yalnızca kendi evinde oturur, evi olmayan ise beğendiği evde oturur.
Gelin girmedik ev olur, ölüm girmedik ev olmaz
her eve gelin girmeyebilir ama ölüm kesinlikle girer.
Gönül verme evliye, eve gider unutur
Bir kadın, evli bir erkeğe gönlünü kaptırmamalıdır.
Herkes evinde ağadır
Herkes kendi evinde, çevresinde saygı görür. Herkesin kendi evinde, çevresinde sözü geçer.
Issız eve it buyruk
* Aklı başında kimselerin sahip çıkmadığı iş, aşağılık kimselerin elinde kalır.
* Sahip çıkılmayan, başında bulunulmayan mal ya da iş, seviyesiz ve niteliksiz, bayağı kişilerin eline geçer; onlarca kullanılır ve idare edilirler. Bu da telafisi mümkün olmayacak maddi ve manevi zararların ortaya çıkmasına yol açar.
Bir ev donanır, bir kız donanmaz
* Bir kızı donatmak, bir ev düzmekten daha güç, daha masraflıdır.
* Bir kızın ihtiyaçlarını gidermek bir evi dayayıp döşemekten zor ve daha masraflıdır. Ev için gerekli eşyalar belirlidir, alınır ve eşya ihtiyacı kalmaz. Kızın ise istekleri bitmek tükenmek bilmez. Giysi, takı, ayakkabı, çanta, çeyiz derken masrafların ardı arkası kesilmez. Özellikle evlenecek kızın gözü eşyaya doymaz.
Bir evde iki kız, biri çuvaldız biri biz
Bir evde iki kız olursa her biri bir taraftan aileyi sıkıştırıp giyim kuşam ister, çeyiz ister. Onlar istemese bile aile kendini böyle bir sorumluluk altında bilir ve bunun sıkıntısını çekerler.
Çalı idi çırpı idi, evim idi ya, ayı idi uyu idi, kocam idi ya
Her ne kadar evim derme çatma, kocam kaba saba idiyse de, bir düzen kurmuş, yaşayıp gidiyordum.
İki karılı evde toz diz boyu olur
Bir işi iki kişi yürütemez.
İmam evinden aş, ölü gözünden yaş çıkmaz
Bir şey alınması imkânı olmayan yerden, bir şeyler vermesini beklemek boştur.
Kız evi naz evi
* Kız tarafı nazlı olur.
* Evlilik çağına gelen kızı olan aileler, kızlarına gelen görücülere karşı nazlı olurlar. Kızına talip olanların, gönüllerini hoş etmesini, ricacı olmasını ister, naz eder.
Kuşkulu uyku evin bekçisidir
Ufak bir tıkırtıdan uyanacak kadar hafif uyuyan ve tetikte olan kimse evin bekçiliğini iyi yapıyor demektir.
Malın iyisi suya yakın, daha iyisi eve yakın
Çiftçinin toprağı suya ne kadar yakınsa değeri o kadar çok olur; bakımı, ürünün güvenliği ve eve kolay taşınabilmesi bakımından toprağın eve yakın olması daha da önemlidir.
Gün varken davarını eve götür
Zarar görmemek için işlerini en uygun ve güvenli bir zamanda yap.
Ölü evinde ağlamasını, düğünevinde gülmesini bilmeli
insan içinde bulunduğu çevrenin durum ve koşullarına uygun biçimde davranmasını bilmelidir.
Sahipsiz eve it buyruk
Kimsenin ilgilenmediği, benimsemediği sahip çıkmadığı işler üzerinde değersiz kişiler egemenlik kurarlar.
Sarmısak da acı amma evde lazım bir dişi
* Gerekli olanın niceliğinden çok niteliği önemlidir.
* Bir evde işlerinin sağlıklı yürümesi için, sorumlulukları olsa da bir bayan gereklidir.
* Ara sıra ihtiyaç duyulan şeylerden, az da olsa bir evde bulunmalıdır. Bu birilerine rahatsızlık verse bile.
Şaşkın misafir, ev sahibini ağırlar
Başkalarının görev ve yetkilerine karışmak ahmaklıktır.
Tarlanın iyisi suya yakın, daha iyisi eve yakın
Çiftçinin toprağı suya ne kadar yakınsa değeri o kadar çok olur; bakımı, ürünün güvenliği ve eve kolay taşınabilmesi bakımından toprağın eve yakın olması daha da önemlidir.
Taş taş üstünde olur, ev ev üstünde olmaz
Aynı evde oturan iki aile arasında er geç birtakım anlaşmazlıklar çıkar.
Ulu ağacın gürültüsü dal ile, mutlu evin yakışığı döl ile
Bir ağacın dal budak salarak gürleşmesi gibi bir ailenin mutluluğu da yetiştirdiği çocuklarla pekişir, gürleşir.
Çarşı iti ev beklemez
Başıboş gezmeye alışanlar, disiplinli iş yapmaya gelemezler.
Dağ dağ üstüne olur, ev ev üstüne olmaz
Aynı evde oturan iki aile arasında er geç birtakım anlaşmazlıklar çıkar.
El el üstünde olur, ev ev üstünde olmaz
* Her şey birbirinin üstüne konulamaz, birbiriyle birleştirilemez.
* En olmayacak şeyler bile bir gün gerçekleşebilir. Ama iki ailenin aynı ev ortamında yaşaması düşünülemez. Çok geçmeden aralarında geçimsizlik başlar.
Var evi kerem evi, yok evi verem (elem) evi
Varlıklı ailenin durumu konuk ağırlamaya, gereken yerlere yardım etmeye, armağanlar vermeye elverişlidir; yoksul ailenin evinde sıkıntı ve dertten başka bir şey bulunmaz.
Yalancının evi yanmış, kimse inanmamış
Yalan söylemeyi huy edinen kimsenin sözlerine, gerçeği söylediği zaman bile inanılmaz.
Yavuz hırsız ev sahibini bastırır
* Biri, suçunu zarar verdiği kimseye yüklediğinde söylenen bir söz.
* Bazı suçlular aynı zamanda serseri ve edepsiz de olurlar. Böyle kişilere karşı dikkatli olunmalıdır. Edepsiz, arsız, ahlâksız, şarlatan, öyle kimseler vardır ki bunlar suç işlemekle kalmazlar, işledikleri suçu reddettikleri gibi, bir de bu suçu, zarar verdikleri kimseye yüklemeye ve onu susturmaya çalışırlar. Haksızken, haklıymış gibi davranabilirler.
Ahmak misafir ev sahibini ağırlar
* Başkalarının görev ve yetkilerine karışmak ahmaklıktır.
* Gelen misafirleri ağırlamak ev sahiplerinin görevidir. Ama şaşkın misafir bunun tersini yapar. Temizlik, servis, kapıyı açma vb. işleri yapmaya koşar. Başkasının görev ve yetkilerini üzerine alan böyle ahmaklar başka konularda da görülür.
Anan güzel idi hani yeri, baban güzel idi hani evi
* Hiçbir duruma güvenilmez, bizim olan şeyler elimizde sürekli olarak kalmazlar.
* Hayatta hiçbir duruma güvenilmez, kalıcı gözüyle bakılmaz. Bizim olan hiçbir şey, sürekli olarak elimizde kalmaz. Gençliğinde güzel olanlar, yaşlandıkça güzelliklerini yitirirler. Zenginlik içinde olanlar, gün gelir, evlerinden bile olabilirler.
Güneş girmeyen eve doktor girer
* Güneşsiz evde hastalık eksik olmaz.
* Güneşin insan sağlığı açısından önemi büyüktür. Güneş mikropları öldürür, vücudu güçlendirir. Güneşin girmediği yerlerde mikropların daha çabuk çoğaldığı, güneş yüzü görmeyen insanların da daha çabuk soluklaştığı bilinen gerçeklerdendir. Güneş birçok hastalığa iyi gelirken, sağlığın da baş koruyuculuğunu yapar. Görülüyor ki güneşli evde hastalık olmaz.