Sivri akıllı deyiminin anlamı
* Enteresan fikirlere sahip olan.
* Kimsenin aklını beğenmeyen, düşünceleri kimseninkine benzemeyen, acayip fikirleri olan.
Örnek: Hangi sivri akıllıya uydunuz da böyle yaptınız!
Örnek 2: Böyle bir sivri akıllı, bulaşık biri çıkar ortaya, dirliği düzeni berbat eder. (K. Korcan kaynak)
Akıl etmek deyimi anlamı
* Herhangi bir şeyi öncesinde düşünmek, yeni bir şey bulmak.
* Herhangi bir önlem ve çareyi zamanında düşünmek, vaktinde hatırlamak.
* Gelebilecek olan tehlikenin çaresini ve önlemini önceden düşünmek, tam zamanında işe el koymak.
* İnsanların herhangi bir olayı yada durumu düşünerek hareket etmesi,olabilecek olumsuzlukları önceden düşünmesi,gerekli çare ve çözümleri üretmesi.
Örnek: Sular kesilecekti ama kovaları doldurmayı akıl edemedim.
Örnek 2: Yağmur yağacak gibi iyi ki akıl edipte şemsiyeyi aldım.
Örnek 3: Allah’tan bankaların kapalı olduğunu önceden akıl ettin de, borcumuzu hemen ödedik.
Örnek 4: Elektriklerin kesileceğini akıl edemediğim için ışıldakları şarj etmedim.
Akıl karı olmamak deyiminin anlamı
* Mantıklı değil, saçma, abes.
* Akıllı, dengeli ve ölçülü bir kişinin yapacağı iş olmamak.
* Akıllı bir kişinin yapacağı iş olmamak
Örnek: Akıl kârımı şimdi senin yaptığın bu iş?
Akıl hocası deyiminin anlamı
* Çeşitli konularda fikir veren kimse.
* Birine yol gösteren, akıl öğreten kimse.
* Herkese akıl öğretmeye meraklı kimse.
Örnek: Lütfen akıl hocalığı yapmaya kalkma, biz işimizi senden iyi biliriz.
Akıl kutusu deyiminin anlamı
* Çok akıllı. Bir başka şekli; akıl kumkuması.
* Çok zeki, akıllı kimse; bilgiç.
* Her şeyi bilen ve tüm meseleleri aklı ve zekasıyla kolayca çözen.
Örnek: Akıl kutusu mübarek, her meseleyi çözüyor.
Akıl sır ermemek deyiminin anlamı
* Bir işin nasıl olup bittiğin anlayamamak, bir sırrı çözememek.
* Bir işin gizli yönlerini, niteliğini, asıl sebebini anlayamamak.
* Yapılan bir işin nasıl yapıldığını, yapılış yönlerini, niteliğini ve asıl kaynağını anlayamamak.
Örnek: Senin bu işi nasıl berbat ettiğine hâlâ akıl sır erdiremedim.
Örnek 2: Hala inanamıyorum, Akıl sır ermiyor sen bu işi nasıl eline yüzüne bulaştırdın.
Örnek 3: Şu ünlü ”genç şairlerimizden” sözüne oldum olası akıl sır erdirememişimdir.
Akıl vermek deyiminin anlamı
* Bir kimseye yardımcı olacak bir fikir vermek. Bir başka şekli; akıl öğretmek.
* Bir konuda yol göstermek, akıl öğretmek.
* İnsanların kararsız kaldıkları bir durumda bir başkasının fikrini almak için onun düşüncelerini merak etmek,eğer uygun ise ona göre hareket etmek.
* Herhangi bir konuda yol gösterip tavsiyede bulunmak, bilgi vermek.
Örnek: Sana akıl verecek bir adam da mı bulamadın?
Akıllara durgunluk vermek deyiminin anlamı
* Düşünmesi, anlaması zor bir şey yapmak, hayranlık uyandırmak.
* Çok şaşılacak bir şey olmak.
Örnek: Bir görmeliydin o olayı, akıllara durgunluk verecek bir olaydı.
Akılda tutmak deyiminin anlamı
* Unutmamak.
* Bir olayı şeyi unutmamak ve sürekli olarak aklımızın bir kenarına not almak. Unutmaya müsaade etmemek anlamlarına gelen güzel bir deyimdir.
Akıl defteri deyiminin anlamı
Hatırlanıp yapılması gereken şeylerin yazıldığı küçük defter, muhtıra defteri, ajanda.
Örnek: Akıl defterini karıştırdığında, toplantıya gitmesi gerektiğini fark etti.
Akıllı uslu deyiminin anlamı
Dengeli, yaramazlık etmeyen, ölçüsüz ve taşkın davranışlarda bulunmayan.
Örnek: Senin çocuk pek akıllı uslu görünüyor.
Akıl almamak deyiminin anlamı
İnanılacak gibi olmamak, akla uygun gelmemek, (akıl almaz, akıl havsala almamak, akla sığmamak).
Akıl almak deyiminin anlamı
Danışmak, birinden yol göstermesini istemek.
Örnek: Bir konuda sizden akıl almak istiyorum.
Akıl danışmak deyiminin anlamı
Bir konuda birinin görüşüne, düşüncesine başvurmak.
Örnek: Babama akıl danıştıktan sonra bu işe giriştim.
Örnek 2: Yenge sana akıl danışmam lazım, biraz bize gelsene.
Akıl satmak deyiminin anlamı
Bir kimseye kendi düşüncesini benimsetmeye, ona yol göstermeye çalışmak.
Örnek: Kendi işiyle uğraşacağına bize akıl satmaya çalışıyor.
Akıl yürütmek deyiminin anlamı
* Bir konuda düşünme yeteneğini kullanmak, fikir vermek.
* Tahminde bulunmak.
Örnek: Akıl yürüterek bu problemi çözebiliriz.
Örnek 2: Senin yapabileceklerine akıl yürütmek imkansız.
Akıl almaz deyiminin anlamı
İnanılacak gibi olmayan.
Örnek: Dün akıl almaz şeyler anlattı, hepimiz şok olduk resmen.
Akıl için yol birdir deyiminin anlamı
Doğruyu bulmak için aklın izleyeceği bir tek yol vardır, bu yoldan gidenlerin hepsi aynı sonuca varır.
Örnek: O, bizim işi halledemez. Akıl için yol bir, bunu anla artık.
Akıl yaşta değil baştadır deyiminin anlamı
Akıllı olma ile yaşlı olma arasında ilgi yoktur.
Akılsız iti yol kocatır deyiminin anlamı
Akılsızca iş yapanların boş yere yorulacağını anlatır.
Örnek: Akılsız iti yol kocatırmış, git şimdi kendin düzeltmeye uğraş.
Akıl durdurmak deyiminin anlamı
Bir şey çok şaşırtıcı olmak, insanı şaşırtmak.
Örnek: Adamın söylediklerini dinledikçe insanın aklı duruyor.
Akıl öğretmek deyiminin anlamı
Bir kişiye yol gösterip tavsiyede bulunmak, bilgi vermek, nasıl davranacağını göstermek.
Örnek: Sana akıl öğretecek bir adam da mı bulamadın?
Örnek 2: Ben ne yaptığımı çok iyi biliyorum, bana akıl öğretmeye kalkma.
Örnek 3: Bana akıl öğreteceğine kendi işiyle uğraşsın.
Akıl erdirememek deyiminin anlamı
* Ne olduğunu anlayamamak, sırrını çözememek.
* Kabul edememek.
Örnek: Bunca şeyden sonra, onunla arkadaşlık yaptığına akıl erdiremiyorum.
Örnek 2: Sen sınavdan nasıl zayıf alırsın, akıl erdiremiyorum.
Akıllı geçinmek deyiminin anlamı
Kendini çok akıllı, bilgiç sanmak.
Örnek: Akıllı geçiniyorsun ama faturayı sana ödetmişler.
Akıl bu ya deyiminin anlamı
Yanlış bir şey de olsa, aklı onu böyle davranmaya yöneltti, anlamında kullanırız.
Örnek: Öyle yapmayacaktım, ama akıl bu ya!
Akıllara ziyan deyiminin anlamı
Aklı işlemez duruma getiren, çok şaşırtıcı olan.
Örnek: Bu tren kazası, akıllara ziyan bir olaydı.
Örnek 2: Bakanın akıllara ziyan açıklamalarına çiftçiler isyan etti.
Akıl kârı değil deyiminin anlamı
Akıllı bir insanın yapacağı şey değil, anlamına gelir.
Örnek: Bu soğukta gezmeye çıkmak akıl kârı değil.
Örnek 2: Geceyi balkonda geçirmen akıl kârı değil gerçekten.
Akıl dışı deyiminin anlamı
Akla uygun olmayan, aklın alamayacağı şey.
Örnek: Yaptıklarının akıl dışı şeyler olduğunu birileri söylemesi lazım.
Akıl var, yakın var deyiminin anlamı
Bunda anlamayacak ne var?
Akıl zayıflığı deyiminin anlamı
Akıl düzeninde deliliğe kadar varmayan bozukluk.
Örnek: O bakkalda biraz akıl zayıflığı var sanırım.
Akil baliğ deyiminin anlamı
Döl verebilecek duruma gelmiş olan, ergen, yeni yetme, erin, baliğ.
Akıl erdirmek deyiminin anlamı
Ne olduğunu anlamak, sırrını çözmek.
Örnek: Son günlerde yaptıklarına akıl erdiremiyorum.
Aklı almamak deyiminin anlamı
* Akla uygun gelmemek, bir şeyin olabileceğine inanmamak, inanılacak gibi olmamak.
* Biri bir şeyi anlayamamak, kavrayamamak.
* Uygun bulmamak.
Örnek: Beşinci kattan düşüp, burnu bile kanamamasını aklım almıyor.
Örnek 2: Şu slayt hazırlama işini bir türlü aklım almıyor.
Örnek 3: İzinsiz arabayı alıp gitmeni aklım almıyor.
Aklı başından gitmek deyiminin anlamı
* Çok korkudan veya çok sevinçten ne yapacağını şaşırmak.
* Kafası çok yorulmuş olduğundan iyi düşünememek.
Örnek: Yarışmayı kazandığını öğrenince, aklı başından gitti.
Örnek 2: Kaza yaptığımızı duyunca, aklı başından gitmese bari.
Örnek 3: Annemi öyle evin ortasında baygın görünce aklım başımdan gitti.
Örnek 4: Sabahtan beri matematik çalışıyorum, aklım başımdan gitti artık.
Aklı çıkmak deyiminin anlamı
Sonucun kötü olacağını düşünerek korkuya kapılmak.
Örnek: Elbisem yırtılacak diye aklı çıkıyor.
Örnek 2: Çocuğum sınavı kazanamazsa diye aklı çıkıyor.
Aklı karışmak deyiminin anlamı
Ne yapacağını bilememek, bocalamak, şaşırmak.
Örnek: Dur hele bir düşüneyim, söylediklerinden sonra aklım karıştı.
Örnek 2: Kardeşin ödev yapıyor, onu rahatsız etme de aklı karışmasın.
Örnek 3: Hangi partiye oy vereceğim inan aklım karıştı.
Aklına düşmek deyiminin anlamı
* Hatırlamak.
* Kafasında bir düşünce doğmak.
Örnek: Sevdiği aklına düşenin, gözleri boş boş bakar.
Örnek 2: Aklına düşen her şeyi yapmak zorunda mısın?
Aklına gelen başına gelmek deyiminin anlamı
Olmasından korktuğu şeyin zarar verici etkisine uğramak.
Örnek: Aklıma gelen başıma geldi, evi su bastı.
Aklına koymak deyiminin anlamı
* Bir şeyi yapmaya kesin olarak karar vermek.
* Bir fikri başkasına aşılamak, bir kimse birine, bir şey telkin etmek.
* Çok istemek.
Örnek: Bu sene takıntısız sınıfımı geçmeyi aklıma koydum.
Örnek 2: Bu söylediklerimi aklına koy.
Örnek 3: Aklına koymuşsa, gelsin yanımızda çalışmaya başlasın.
Aklına yer etmek deyiminin anlamı
Uygun bulduğu bir düşünce kafasına yerleşmek.
Örnek: Onun sana söyledikleri aklına yer eder inşallah.
Örnek 2: Arkadaşının dedikleri aklıma yer etti, daha dikkatli olacağım.
Aklını almak deyiminin anlamı
Çekiciliği, güzelliği ile büyülemek, etkisi altına almak.
Örnek: Kızın bir bakışı, aklını başından almaya yetti.
Aklını başından almak deyiminin anlamı
Çok şaşırtmak, düşünemeyecek duruma getirmek.
Örnek: Gördüğü araba aklını başından aldı.
Aklını çalmak deyiminin anlamı
* Kararından, niyetinden vazgeçirip başka bir yola sokmak.
* Baştan çıkarmak, ayartmak.
* Bir şey, birinin ilgisini aşırı derecede çekmek.
Örnek: Arkadaşlarının aklını çalıp, okuldan kaçmışlar.
Örnek 2: Aklını çalıp onu evlenmeye razı et.
Örnek 3: Bu telefon benim aklımı çalıyor.
Aklı başından bir karış yukarı olmak deyiminin anlamı
Aklına geleni düşünmeden yapmak. Düşüncesiz ve mantıksız davranmak.
Örnek: Aklı başından bir karış yukarı olmasa, gerçekten iyi insan.
Örnek 2: Senin gibi aklı başından bir karış yukarı olan biri tanımadım.
Aklı evvel deyiminin anlamı
En doğruyu düşünür, her şeyi çok iyi bilir geçinen.
Örnek: Senin gibi aklı evvele uymakla hata ettik.
Örnek 2: Aklı evvel bir ablası var, çok bilmiş.
Aklı kalmak deyiminin anlamı
Hoşa giden bir şeyi düşünmekten kendini alamamak.
Örnek: Senin aklın, benim kuzen de kaldı galiba.
Örnek 2: Sen işine bak, çocukta aklın kalmasın.
Aklını takmak deyiminin anlamı
Bir şeyi devamlı olarak düşünmek, bir fikre sürekli olarak zihninde yer vermek ve zihni onunla meşgul etmek.
Örnek: Benim saçlarıma aklını takmış, kestir de kestir.
Aklı başına gelmek deyiminin anlamı
* Zarar gördüğü işlerde, hatalarını görerek akıllıca davranmak.
* Baygınlıktan ayılmak, kendine gelmek.
Örnek: Aklı başına gelince, iş işten geçmiş olacak.
Örnek 2: Çabuk koşun, nihayet aklı başına geliyor.
Aklı başında olmamak deyiminin anlamı
* İyi düşünebilir durumda olmamak.
* Bayılmak, kendisinden geçmek.
Örnek: Artık aklı başında olmamak onun işine geliyor sanki, böylece sorumluluktan kurtulacak, rahat edecek.
Aklı durmak deyiminin anlamı
Şaşırmak, düşünemez bir duruma gelmek.
Örnek: Resmi öyle güzel yapmış ki görsen aklın durur.
Aklı kesmek deyiminin anlamı
* Bir şeyin olabileceğine, bir şeyi yapabileceğine inanmak.
* Anlamak, idrak etmek.
Örnek: Aklım kesiyorsa kardeşinle ortak ol.
Örnek 2: Bu soruyu aklım kesti mi?
Aklına esmek deyiminin anlamı
Daha önce düşünmemiş olduğu şeyi birden yapmaya karar vermek.
Örnek: Birden aklına esti, kalkıp sahile indi.
Aklına gelmek deyiminin anlamı
* Hatırlamak, anımsamak.
* Bir şeyi yapmayı düşünmek, tasarlamak.
Örnek: Parayı nereye sakladığım aklına geldi.
Örnek 2: Aklıma geldi, kalkıp babama gittim.
Aklına takmak deyiminin anlamı
Bir şeyi devamlı olarak düşünmek, bir fikre sürekli olarak zihninde yer vermek ve zihni onunla meşgul etmek.
Örnek: Onu niçin kırdım, aklıma takıldı düşünüp duruyorum.
Aklından zoru olmak deyiminin anlamı
Tutarsız, dengesiz, ölçüsüz, delice davranışlarda bulunmak.
Örnek: Bırak o bıçağı, aklından zorun mu var senin?
Aklını başına almak deyiminin anlamı
Mantıksız, ölçüsüz davranışlarda bulunmaktan kendini kurtararak akıllıca bir yola girmek.
Örnek: Aklını başına al, yoksa bu içki seni öldürecek.
Örnek 2: Derslerine çalışmıyorsun, aklını başına al!
Örnek 3: Aklını başına almazsa başı belaya girecek.
Aklını bozmak deyiminin anlamı
* Ruhsal hastalığa yakalanmak, sapıtmak, delirmek.
* Yalnızca ilgilendiği, üzerine düştüğü şeyle uğraşıp durmak, başka hiçbir mesele düşünmemek.
Örnek: Burhan Amca aklını bozmuş diyorlar, kendi kendine konuşup duruyormuş.
Örnek 2: Bu sıcaklarda dışarı çıkma, Allah korusun aklını bozarsın.
Örnek 3: Bizim çocuk sinema ile aklını bozdu.
Örnek 4: Bilgisayarla aklını bozdu, yüzümüze bakmıyor.
Aklını peynir ekmekle yemek deyiminin anlamı
Akılsızca, şaşkınca, delice işler yapmak.
Örnek: Misafirliğe böyle gidilir mi? Sen aklını peynir ekmekle mi yedin?
Örnek 2: Aklını peynir ekmekle yemiş bu çocuk, bu soğukta nereye gidiyor?
Aklı dağılmak deyiminin anlamı
Düşünceleri belli bir konu, problem üzerinde toplayamamak, düşünce bütünlüğünü kaybetmek.
Örnek: Televizyonu kapat, aklımın dağılmasına neden oluyor.
Örnek 2: Beni bir süre yalnız bırakın, yazı yazarken aklım dağılsın istemiyorum.
Aklı gitmek deyiminin anlamı
* Çok korkmak, şaşkınlık içinde kalmak.
* Çok beğenmek, bayılmak.
Örnek: Abim bizi görecek diye aklım gitti.
Örnek 2: O elbiseye aklım gitti kız.
Aklı takılmak deyiminin anlamı
Zihni bir şeyle sürekli olarak uğraşmak.
Örnek: Arkadaşının söylediklerine aklım takıldı.
Aklını başka yere vermek deyiminin anlamı
Konuşulan konudan başka bir şey düşünür olmak.