Armudu sapıyla üzümü çöpüyle pekmezi küpüyle
* Her şeyin kötü yanlarını aramak yerine iyi yanlarına bakarak iyimser olmalıyız. Her şey tam istenildiği gibi olmayabilir, yanında istenilmeyen ekleri, parçaları olabilir. Gülü seven dikenine katlanır misali, bir şeyi değiştiremeyeceksek olduğu gibi kabul etmeliyiz. Evlilik yapan kişilerde evlendiği kişinin anne, baba, kardeş, akraba vb. yakınlarını da kabul etmelidir.
* Şu dünyada herşeyin bir bedeli vardır. Bu bedeller onu kıymetli kılar, onun özünü oluşturur. Hiçbir emek zahmetsiz, hiçbir menfaat karşılıksız olmaz.
Bağa bak üzüm olsun yemeye yüzün olsun
* Bir bağın bağ olması için gereken bakım gösterilmelidir. Üzümler zamanında budanmalı, gübrelenmeli, çapalanmalı ve sulanmalıdır. Bu yapılmazsa o bağdan istenilen üzüm alınamaz. Bu da bize gösteriyor ki emekle üzüm arasında sıkı bir ilişki var. Bir kişi bir şeyden verim bekliyor, fayda temin etmek istiyorsa gereken çabayı göstermeli; gerekli harcamalardan kaçmamalı, o şeye iyi bakmalıdır. Aksi takdirde o şeyden yararlanmaya yüzü olmaz.
* Kişi, verim beklediği şeyden istediğini alabilmek için gereken harcamalardan kaçınmamalıdır. Yoksa ne yüzle tam verim bekleyebilir?
* İnsanın bir işe yada girişime katkıda bulunması, elde edilecek olumlu sonuçlardan istifade etmesine bir gerekçe oluşturur. İnsanı, kendi emeği geçmeyen şeylerden istifade etmekten utanma duygusu alıkoymalıdır. Bir kimse, verim beklediği şeyden istediğini alabilmek için gereken harcamalardan kaçınmamalıdır. Yoksa hangi yüzle tam verim bekleyebilir?
Baba oğula bağ bağışlamış oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş
* Babalar canlarının bir parçası olan çocukları için büyük özveri ve fedakarlıkta bulunurlar. Ama bazı çocuklar babaları (Diğer büyükleri de olabilir) için küçük bir özveride bulunmazlar.
* Babalar çocukları için büyük fedakârlıklara katlanırlar ancak çocuklar babaları için fedakârlıkta bulunmazlar.
* Babalar çalışır çabalar, çocukları için iyi bir gelecek sağlar. Bunu bir görev bilirler. Bir çıkar beklemezler. Bu uğurda bazen sağlıklarım yitirir, bazen de kendilerini feda ederler. Bütün bunlara rağmen, gün olur babalar çocuklarından bir şey bekler duruma düşünce, çocuklar istenen şekilde karşılık vermez. Çocukları için yaptıklarım hatırlayan babalar, bu duruma çok üzülürler. Nankörlük olarak nitelendirilen bu davranışlar toplumca hoş karşılanmaz.
Üzüm üzüme baka baka kararır
* Çok samimi olan kimseler, birbirlerinin huylarını benimserler.
* İnsan hem etkilenen, hemde etkileyen bir varlıktır. Her zaman bir arada bulunan, arkadaşlık eden kimseler, birbirlerinin huyunu kapar.
* İnsanlar birbirlerinden etkilenirler. Belirli bir çevre içinde yaşayan insan, kendi duygu ve düşüncelerini sürekli başkalarıyla karşılaştırma yoluna gider. Kendisinde olmayıp başkasında bulunan davranışları eleştirir veya onları taklit eder. Bunun sonunda da mutlaka olumlu veya olumsuz etkileşimler olur. Uzun bir süre birlikte olan kişilerde etkilenme derecesi daha fazla olur. Bütün bunlar insanların bir toplum içinde yaşamasının sonuçlarıdır. Önemli olan insanların birbirlerinin iyi davranışlarından etkilenmeleri, hep olumlu davranışlar içinde bulunmalarıdır.
Üzümün çöpü var armudun sapı
* Her konunun kendine göre ufak olumsuzlukları bulunabilir. Bir işin olumlu yönleri dururken, olumsuz olanları üzerinde yoğunlaşmak doğru değildir.
* Hayatta her şeyde kusur aramamalı; biraz da hoşgörülü olmalı. Herkesin az ya da çok bir kusuru vardır. Bunu sürekli dile getirmek hoş bir şey değildir, hatta o kusurdan bile daha kötüdür.
Üzümünü ye bağını sorma
* Sunulan imkanların kaynağını sorgulamak her zaman doğru olmayabilir.
* Yararlandığın şeyin nereden geldiğini araştırma; anlamında şaka yollu söylenen bir atasözüdür. Ayrıca sunulan imkanların kaynağını sorgulamak her zaman doğru olmayabilir; anlamında gelen bir atasözüdür.
Bağa gir izin olsun ki, üzüm yemeye yüzün olsun
Yapılması gereken bir iş için para, emek harcar, gayret gösterirsen iş bittiğinde ortaya çıkan nimetlerden gönül rahatlığıyla faydalanırsın.
Bağda izin olsun, üzüm yemeye yüzün olsun
Bir bağın bağ olması için gereken bakım gösterilmelidir. Üzümler zamanında budanmalı, gübrelenmeli, çapalanmalı ve sulanmalıdır. Bu yapılmazsa o bağdan istenilen üzüm alınamaz. Bu da bize gösteriyor ki emekle üzüm arasında sıkı bir ilişki var. Bir kişi bir şeyden verim bekliyor, fayda temin etmek istiyorsa gereken çabayı göstermeli; gerekli harcamalardan kaçmamalı, o şeye iyi bakmalıdır. Aksi takdirde o şeyden yararlanmaya yüzü olmaz.
Tilki erişemediği üzüme ”hevengim olsun” demiş
Bazı kişiler, çok istedikleri hâlde elde edemedikleri şeyi hor göstermeye kalkışırlar; beğenmiyor görünürler. Böyle davranmakla asıl yapmak istedikleri şey, kendi çaresizliklerinin ortaya koyduğu açığı kapatmaya çalışmaktır. Doğru olan eksikliği kendilerinde aramak olmalıdır.
Çöpsüz üzüm olmaz
Kusursuz insan olmaz. Yanlış bir şey yapmamış insan yoktur. Bu nedenle insanları hataları ile birlikte kabul etmek gerekir.
Tilki yetişemediği üzüme koruk der
Kimileri, çok istedikleri halde elde edemedikleri şeyi hor göstermeye kalkışırlar; beğenmiyor görünürler. Böyle davranmakla asıl yapmak istedikleri şey, kendi çaresizliklerinin ortaya koyduğu açığı kapatmaya çalışmaktır. Doğru olan eksikliği kendilerinde aramak olmalıdır.
Üzümünü bol işittiğin bağa, sepetini küçük götür
İnsan her duyduğu söze kesin bilgi sanıp inanmamalıdır. Duyduğunu imkanları ölçüsünde sorup soruşturmalı doğruluğunu araştırmalıdır. Söylenenlerin yalan veya kısmen yalan olabileceğini akıldan çıkarmayarak her zaman ihtiyatlı, tedbirli davranmalıdır.
Üzüm zamanı, it aç kalmaz
Mevsiminde, bol zamanında isteyen, istediği şeyi kolaylıkla bulur.
Tilki ”benim için demem ama üzümsüz bağın kökü kurusun” demiş
Kendisinin fayda göreceği bir şeyi, başkalarını ihtiyacı varmış gibi gösteren, açıkgöz ve kurnaz kişiler vardır. Allah anneme güzel bir gelin nasip etsin. (Güzel bir eş isteğinin dolaylı söylenmesi)
Üzüm hırsızı güzün belli olur
Üzümler güz (sonbahar) mevsiminde olgunlaşır. Üzüm hırsızı da güz mevsiminde ortaya çıkar. Bunun gibi bir şeyden yararlanmak düşüncesinde olanlar, o şey yararlı ve işe yarar olduğunda ortaya çıkarlar.
İçtin üzüm suyunu döktün yüzün suyunu
İçki içen kişi toplum içinde utanılacak iş işlediğinden mahcup olur.
Armudun sapı var üzümün çöpü var
Her şeye bir kusur bulanlar, en olmadık yerlerde bile kusur arama hatasına düşerler.
Üzümü çok duyduğun yere, sepeti ufak götür
İnsan her duyduğu söze kesin bilgi sanıp inanmamalıdır. Duyduğunu imkanları ölçüsünde sorup soruşturmalı doğruluğunu araştırmalıdır. Söylenenlerin yalan veya kısmen yalan olabileceğini akıldan çıkarmayarak her zaman ihtiyatlı, tedbirli davranmalıdır.
Baba oğluna bir bağ bağışlamış, oğul babaya bir cıngıl üzüm vermemiş
Babalar canlarının bir parçası olan çocukları için büyük özveri ve fedakarlıkta bulunurlar. Ama bazı çocuklar babaları(Diğer büyükleri de olabilir) için küçük bir özveride bulunmazlar.