Maslahat, uygun ve düzenli olmasına ve hayırlı bir halde bulunmasına sebep ve etken olan şey demektir. Maslahat-ı diniyye, maslahat-ı dünyeviyye, maslahat-ı zaruriyye, maslahat-ı hâcibe, maslahat-ı mutebere ve maslahat-ı merdûde gibi kısımlara ayrılmıştır.
Maslahat-ı diniyye ne demektir?
Maslahat-ı diniyye, insanın, itikadını kuvvetlendirmeye, ahlâkını yükseltmeye, ruhunu nurlandırmaya ve kuvvetlendirmeye yardımcı olan meşru ve övülmüş şeylerdir. Maslahat, uygun ve düzenli olmasına ve hayırlı bir halde bulunmasına sebep ve etken olan şey demektir. Diğer bir ifade ile maslahat, faydalı olanı elde edip, zararlı olanı defetme demektir. İslâm dininin maksadı; insanların faydasına olanları gerçekleştirmek, bunları korumak ve insanlardan zararı uzaklaştırmaktır. Buna maslahat denir.
Maslahat-ı dünyeviyye nedir?
Maslahat-ı dünyeviyye, dünya işlerini ıslah ve tamir etmeye yardımcı olan ve insan hayatı için zararlı olayların meydana gelmesine engel olan meşru ve makul şeylerdir.
Maslahat-ı zaruriyye nedir?
Maslahat-ı zaruriyye, insanın nefsini, dinini, aklını, neslini, malını, koruma ve savunmaya yardımcı olan şeylerdir.
Maslahat-ı hâdbe nedir?
Maslahat-ı hâdbe, insanların zaruret derecesinde olmayan ihtiyaçlarıyla alakalı bulunan maslahatlardır.
Maslahat-ı mu’tebere nedir?
Maslahat-ı mu’tebere bir şeyin dinen meşru veya yasak olduğu hususunda şer’-i şerifin itibar ettiği illet ve hikmettir. Zekâtın meşru ve sarhoşluk veren şeylerin yasak olmasındaki hikmet ve maslahat gibi.
Maslahat-ı merdûde nedir?
Maslahat-ı merdûde, şer’-i şerifin caiz görmeyip boşa çıkardığı, geçersiz kıldığı maslahattır. Faizden (ribâ) beklenen maslahat ve menfaat gibi. Çünkü bu tür maslahatların sonuçtaki zararları, umulan menfaatlerinden daha fazladır.