Anadolu’daki başlıca eski yerleşim yerleri; Çayönü (Diyarbakır), Çatalhöyük (Konya), Göbeklitepe (Şanlıurfa), Hacılar (Burdur), Alişar (Yozgat), Truva (Çanakkale), Alacahöyük (Çorum), Tilkitepe (Van) ve Beycesultan (Denizli)dir.
Göbeklitepe
Şanlıurfa şehir merkezinin kuzeydoğusundadır. Şehir merkezine 18 km’lik mesafede olan örencik Köyü yakınlarındadır. Bölgede kazı çalışmaları 1995 yılında başlamıştır. Günümüzden yaklaşık 12 bin yıl öncesine tarihlendirilen bölgeden çıkan veriler insanlık ve uygarlık tarihini değiştirecek bilgiler içermektedir. Bölgede dini ve ayinsel amaçlı yapılar bulunmuştur. Merkezde (T) şeklinde dikili bir taş ve onu çevreleyen duvardan oluşmaktadır. Bölgenin bulunmasıyla birlikte insanoğlu tarım ve yerleşik hayattan sonra tapınaklar yapmıştır görüşü tartışılmaya başlanmıştır.
Çatalhöyük
Konya’nın Çumra ilçesi yakınlarındaki bir höyüktür. İnsanlık tarihinin ilk şehir yerleşimi olarak kabul edilmektedir. Kazı çalışmaları sonrasında ezme ve öğütme taşlarının bulunması ekmek yapımının olduğunu göstermektedir. Bölgede köpek ve sığınn evcilleştirilen hayvanlar arasında olduğu bilinmektedir. Çatalhöyük 2012 yılından itibaren UNESCO’nun Dünya Miras listesi’nde yer almaktadır.
Çayönü
Diyarbakır’ın Ergani İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. 1964 yılında kazılara başlanan bölgede yaklaşık sekiz bin metrekare alan açığa çıkarılmıştır. Bölge Türkiye ve Güneydoğu Avrupa’da kurulan ilk köy yerleşimi olarak kabul edilmektedir. Bölgede tarımsal üretimin yapıldığı bilinmektedir.
Truva
Çanakkale’nin İntepe beldesi yakınlarındadadır. Üst üste 9 kentin varlığı tespit edilmiştir. İlk beş kent Bakır Çağı’na aittir. M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanır. Evler yaygın olan en eski ev tipi Megaron (dikdörtgen planlı, bir oda, küçük bir giriş bölümünden oluşuyor) tipindedir. Ele geçen vazo, testi, kadehler, altın, gümüş, ziynet eşyaları Ege havzasındaki bulunanlarla benzerlik gösterdiğinden, Truva kültürünün geniş bir alana yayıldığı anlaşılmaktadır. 6. ve 7. katlar Hititlere, 8. kat Hellen, 9. kat Roma dönemine aittir.
Alişar
Yozgat’ın Sorgun ilçesi yakınlarındadır. 7 kent kalıntısı bulunmuştur. İlk kültür katmanı Tunç Devri’ne aittir. M.Ö. 3200 – 2600 yıllarına rastlayan İlk dönemlerde küçük bir yerleşim olduğu, kentin etrafında surlar olmadığı anlaşılmaktadır. Daha sonra kent büyümüş, etrafı surlarla çevrilmiş, bakır işlenmiştir. Sonraki iki yerleşim Hitit ve Asurlular dönemine aittir.
Alacahöyük
Çorum’un Boğazköy civarındadır. 4 kültür katmanı vardır. İlk ikisi Tunç Çağına aittir. 14 kral mezar boğa ve geyik heykelcikleri, demir hançerler, kemer tokaları, altın taçlar, bilezikler Hititlerin sembolü olan Güneş kursu bulunmuştur.
Tilkitepe
Van ilinin 8 kilometre güneyinde, Van Gölü’nün kıyısında yer almaktadır. Höyük yaklaşık 45 metre çapında ve 10 metre yüksekliğindedir. Tilkitepe Höyüğü ilk defa 1899 yılında İngiliz arkeolog Belck tarafından keşfedilmiştir. 1937 yılında ise Edward Rilley tarafından çalışmalar yeniden başlatıldı. Keşfedilen ilk kültür katındaki bulgular M.Ö. 5000 yılını işaret etmektedir.
Hacılar
Burdur’un 25 kilometre güneybatısında yer almaktadır. Toplam 9 yerleşim tabakası bulunan Hacılar”da ilk yerleşim M.Ö. 7000 yılları olarak tarihlendirilmiştir, Hacılar ayrıca Batı Anadolu’nun bilinen en eski yerleşimidir. Yerleşimi 1956 yılına İngiliz Arkeolog, James Mellaart keşfetmiştir.
Beycesultan
Denizli ili, Çivril ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. 1950’li yıllarda Arzawa Krallığı’nın başkentini araştıran İngiliz Arkeolog James Mellaart ve Seton Lloyd tarafından keşfedilmiştir.