Melekler arasında Cebrail, Mikail, İsrafil ve Azrail aleyhisselâm isimlerine sahip dört melek, risâlet (peygamberlik) rütbesine sahiptirler. Peygamber-i Zîşan çoğunlukla Cebrail (Cibrîl-i emîn) vasıtasıyla İlâhî vahyi almıştır.
Mikail, bir kısım tabiat işlerini meydana getirmekle görevlendirilmiştir. İsrafil, kıyamet işlerinin meydana gelmesiyle ilgilidir. Azrail de ruhların alınması hususunda görevlendirilmiştir. Hafaza adı verilen bir kısım melekler de vardır ki insanların amellerini tesbit edip yazarlar. Tekrar belirtmek gerekirse;
Cebrail
Cebrail vahi getiren melektir. Ayrıca zelzele ve şimşekleri de Cebrail idare eder.
Mikail
Rüzgarın estirilmesi, bulutun oluşturulması, yağışların gerçekleşmesi, ekinlerin ve ağaçların yeşerip ürün vermesi vs. gibi kainat hadiseleri Mikail vasıtasıyla idare edilir.
İsrafil
Kıyametin kopması ve insanların öldükten sonra tekrar dirilmesi için “Sür” a üfürmekle görevlidir.
Azrail
Canlıların ruhlarını kabd etmek ve almakla mükellef olan ve kendisine ayrıca “Melekul-mevt” (ölüm meleği) denen melektir. Onun bu göreviyle ilgili bir çok yardımcı melek bulunmaktadır.
Bir canlının ecel’i gelince, önce Azrâîl (as) ona nazar eder. Bundan görev çrkaran yardımcıları hemen hazır olup o canlının ruhunu bedeninden çekmeye başlarlar. Ruh boğaza gelince de Azrâîl (as) onu tutar (kabd eder) ve İlâhî kudrete teslim ve tevdî eder. Yüce Allah da o ruhu bedenden alıp söz konusu canlının ölümünü gerçekleştirir.
Melek ne demektir?
Melek (Arapça: ملاك, İbranice: מלאך, Latince: Angelus, Yunanca: Άγγελος), dini bir terim. Melek; Allah’ın emriyle çeşitli görevleri yerine getiren, gözle görülmeyen nûrânî ve ruhanî varlıktır.
Meleklere inanmak İslam dini akidesinin bir parçasıdır, yani iman esaslarındandır. Buna göre İslam dininde meleklerin varlığına ve İslam dininin melek görüşüne inanmayan kişi iman etmiş olmaz. Konuya Kur’an’da 2/285 ve 2/177’de değinilmiştir.
İslam dininde melekler, yemeyen, içmeyen, erkeklik ve dişiliği olmayan, uyumayan, günah işlemeyen, gözle görülmeyen, nurdan varlıklar olarak nitelenmiştir. Görevleri, mahlukatı Allah’ın ismiyle seyredip, Allah’ın kudret ve sanat eserlerini o türlerde görerek, Allah’ı bütün eksikliklerden tenzih ve tespih etmek, ve Allah’a ibadet etmektir. Ayrıca insanlar dışındaki mahlûkatın Allah’a karşı yaptıkları ibadeti Allah’a sunmakla yükümlüdürler. Bunun yanında hayvanların ve bitkilerin görevlerini onlara ilham etmek ve irade ile olan hareketlerine müdahale etmek, vaziyetlerini bir şekilde düzenlemek ile de vazifelidirler. İslam inancına göre meleklerin bu görevleri onların ibadetleridir. Mahlûkat üzerinde gerçek bir tasarrufları yoktur. Yaptıkları ancak Rablerine karşı dua etme konumunda kalarak, neticeyi Allah’ın yaratmasını istemeleridir. Bu İslâm’daki tevhîd inancının bir gereğidir. Tevhîd inancına göre evrende olan bütün her şey Allah tarafından yaratılır. İnsan, melek ve benzeri bütün mahlûkatın iradeleriyle istemeleri ise, vücuda getirilmek istenen şeyin yaratılmasını Allah’tan talep etmekten ibarettir.
İslam dinine göre meleklerin iradeleri vardır. Fakat insandan çok farklı olarak Allahın emrine karşı çıkmaya iradeleri yoktur; sadece emredileni cüzzi iradesiyle yerine getirir. Dolayısıyla günahsız varlıklardır. Aynı sebepten ötürü makamları sabittir.