İki yüzyıldan beri ayrıştırılan, yüz yıldan beri üretilen nikel, sadece aşınmaya karşı olağanüstü dayanıklılığı yüzünden değil, aynı zamanda ve de özellikle, kullanılan madenlerle meydana getirdiği bütün alaşımlarına —bu alaşımların sayısı yüzyılımızın başından beri durmadan artmaktadır— sağladığı üstün nitelikler dolayısıyle, bugün modern endüstrinin vazgeçilmez madenlerinden biridir.
Nikel; simgesi Ni, atom sayısı 28, atom ağırlığı 58,71, yoğunluğu 8,8 olan, demirle benzerlikler gösteren, kırık yüzeyleri lif görünümünde, gümüş parlaklığında, kolay işlenebilen ve kolayca tel durumuna getirilebilen kimyasal bir elementtir.
Nikel, demirin yakın akrabası bir madendir. Yerkabuğunda az miktarda bulunur. Buna karşılık, yer çekirdeğinin en önemli bileşenlerinden birinin nikel olduğu sanılmaktadır.
Nikeli demirden, bakırdan ve özellikle çoğu zaman birleşmiş halde bulunduğu kobalttan ayrıştırıp çıkartmak, çok karmaşık yöntemlere başvurmayı gerektirir. Nikel elde etmek için piritlerin işlenmesi daha kolaydır. Nitekim, sahip olduğu zengin pirit yataklarını işleten Kanada, dünyanın en büyük nikel üreticisidir. Kanada’yı oldukça geriden, Sovyetler Birliği izlemektedir.
Nikel, saf halde, demiri ve son zamanlarda da alüminyumu korumak amacıyla kaplamanın dışında pek seyrek kullanılır. Kaplama, ergimiş madene daldırma ya da elektroliz yoluyla bir madenin yüzeyini kromla karışık ince bir nikel tabakasıyla örtme işlemidir. Dünyada üretilen nikelin yarısı, paslanmaz çeliklerin bileşimine girer. En çok kullanılan paslanmaz çeliklerin bileşiminde % 18 oranında krom ve % 8 oranında nikel bulunur. Bu madenlerin birlikte eritilerek kaynaştırılmaları elektrik fırınlarında yapılır.
Nikelin alaşımları ısıdan etkilenmez. Sertliğini ve dayanıklılığını 2000° C’ den – 200° C’ye kadar korur. Genleşme katsayıları çok düşüktür (örneğin bileşiminde % 64 oranında demir ve % 36 oranında nikel bulunan invar alaşımının genleşme katsayısı aşağı yukarı sıfırdır). Elektrik geçirgenlikleri çok düşük, magnetik geçirgenlikleri çok yüksek olduğundan ısıtıcı direnç ve elektromıknatıs yapımında kullanılırlar.
Nikelin farklı kullanım alanları bulunmaktadır. Nikelin en fazla kullanıldığı alan ise, paslanmaz çelik üretimidir. Bu element, paslanmaz yapıdaki çeliğin paslanmama özelliğini ve de dövülebilirlik oranını artırmaktadır. Günümüzde paslanmaz çelik, uçak, vagon, kamyon ve lokomotif gibi ulaşım araçlarında kullanılmaktadır. Yine bunun dışında bazı ev eşyalarında da paslanmaz çelik kullanılmaktadır. Bu bakımdan bakıldığında, paslanmaz çelik ulaşım sanayi için oldukça gerekli bir maddedir. Paslanmaz çelik ise, nikel olmadan üretilmemektedir. Yine, motor parçalarında da nikel kullanılmaktadır. Bunun nedeni ise, nikelin düşük ve de yüksek ısılara karşı oldukça dayanıklı olmasıdır. Nikel, oldukça yüksek ısı gerektiren ürünlerde alaşımlar halinde kullanılmaktadır. Bu ürünlere verilecek en iyi örnekler ise gaz türbinleri ve de jet motorlarıdır. Bu gibi ürünlerde sıcaklık derecesi 1000 dereceyi aşmaktadır.