İnançla ilgili konularda Hz. Peygamber (sav) ve sahabenin yolundan giden, nasları (delilleri) kendi heva ve heveslirine göre te’vil etmeyen gruba ‘Ehl-i Sünnet‘ (Peygamberimizin sünnetine uyanlar) denir.
Diğer bir değişle Ehli Sünnet; Hz. Peygamber (asm) ve sahabeyi örnek kabul eden Müslüman toplumunun büyük bir kısmına (% 90) denir. Genelde kısaca ‘sünnilik‘ olarak bilinir. Bu grup sünnete bağlı olduğu ve cemaat ruhundan ayrılmadığı için ‘Ehl-i Sünnet ve’l-cemaat‘ adıyla da anılır.
Ehli Sünnet kısaca; Hz. Peygamber’in sünnetine uyan ve Hz. Peygamber’i hayatta örnek edinen ve onun sünnetine göre hayatına yön veren demektir.
Ehli sünnet diye anılan mü’minler arasında, inanç ve i’tikâd ile ilgili olarak farklı yorum ve ictihâdlardan dolayı farklı i’tikâdî mezhepler ortaya çıkmıştır.
Ehli sünnet mezhepler; Selefîyye, Eş’arîyye ve Mâturîdîyye olmak üzere üç gruptur. Şimdi Ehl-i sünnet’in i’tikâdî mezhebleri aşağıda özetle îzâh edelim.
a) Selefîyye mezhebi
Selef öncü mânasına gelmektedir. İslâm’ın ilk asrında yaşayan ve öncü kabûl edilen âlimlere Selef-î sâlihîn, (sâlih öncüler) onlara uyanlara da Selefi denmiştir.
Selefîlik İslâmın ilk asrında ve sahâbelerden sonra, Kur’ân-ı Kerîm ve sünnetin zâhirî ifâdelerini ön planda tuttuğu için yoruma kaçmayan ve bu ifâdeleri olduğu gibi kabûllenen müctehidlerin, muhaddislerin ve büyük âlimlerin benimsediği mezhebtir.
b) Eş’arî mezhebi
İnanç ve i’tikâd konularında Ebu Hasan Ali bin İsmâil El-Eş’arî’nin (ra) kurduğu mezhebtir.
Hicrî 260 (M. 873) yılında Basra’da doğan ve amelde İmâm Şâfiînin mezhebine tâbi olan İmâm Eş’arî, Allah-u teâlâ’ın ezelî sıfatlara sahip olduğunu ilk defa ifade etmiş ve âyet ile hadîsleri aklî delîller ışığında te’vîl ve yorumlamayı benimseyen bir yol tâkib etmiştir.
Mâlikîlerin hepsi, Şâfiîlerin çoğu ile Hanefî ve Hanbelîlerin az bir kısmı, i’tikâd ve inanç husûslarında Eş’arî mezhebini benimsemişlerdir.
c) Mâturîdî mezhebi
İnanç ve i’tikâd konularında Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed El-Mâturîdî’nin (ra) kurduğu mezhebtir.
Hicrî 238 (M.852) yılında Semerkand’ın Mâturîd köyünde doğan İmâm Mâturîdî, Ebu Hanîfe’nin görüş ve ictihâdının etkisinde kalmış ve İmâm Eş’arî gibi, âyet ve hadîs yorumlarında aklî delillere çok Önem vermiştir.
Hanefilerin büyük çoğunluğu ile diğer mezheblere tâbî olanların bir kısmı, inanç husûslarında mâturîdî mezhebini benimsemişlerdir.