Kutuplar yüzyıllarca varılamayan birer hedef olarak kaldı ve iki kutbun da keşfi ancak yirminci yüzyılda mümkün oldu. Kutupları keşfetmek için geçen yüzyılda yapılan birçok teşebbüs başarısızlıkla sonuçlandı. Bu teşebbüslerde bazı kâşifler ve gezginler can verdiler. Birçok gemi buzlar arasında terkedildi.
İngilizler, geçen yüzyılın ortalarına doğru Atlas Okyanusu ile Pasifik Okyanusunu kuzeyden deniz yoluyla birbirine bağlıyan kuzeybatı geçidinden geçmek için birkaç teşebbüs yaptılar. (1845), Büyük Okyanusta, Avustralya’da, Kanada’nın kutuplara yakın bölgelerinde yıllarca keşifler yapmış olan Franklin o sırada 59 yaşındaydı. Deniz subaylığı, kaptanlık, valilik yapmıştı. Herkes bu işi yalnız onun başarabileceğine inanıyordu.
GEMİLERİ BUZLARA SAPLANMIŞTI
Franklin iki gemiyle ve emrindeki 137 kişiyle kuzeybatı geçidine girdi. Aylarca bu geçitte yol almaya çalıştı. Fakat sonunda gemileri buzlar arasında kaldı, insanlardan binlerce kilometre ötede çaresiz kalmışlardı. Gemileri terkedip, bir Eskimo köyüne ulaşmaya çalıştılar. Ama kış bastırdığı için yolda kaldılar. Yiyecek ve yakacakları da bitince feci şekilde can verdiler. (1847)
FELAKET 12 YIL SONRA ÖĞRENİLDİ
İki yıldan fazla zaman geçtiği halde Franklin heyetinden haber alınamayınca onların başına felaket geldiği tahmin edildi. İngiliz Hükûmeti, bu heyeti kurtaracak olanlara 1 milyon, bir haber getirecek olanlara 300 bin lira vaad etti. Beş gemilik bir kurtarma heyeti yola çıktıysa da başaramadı. Gemilerin dördü buzlar arasında kaldı, biri güçlükle kurtarılabildi. Franklin ve arkadaşlarının ölümlerinden ancak 12 yıl sonra bir keşif heyetinin bulduğu bir cüzdan ve bu cüzdandaki bir yazı faciayı açıkladı. Çok geçmeden heyet üyelerinden bir kısmının donmuş cesetleri, bazılarının da iskeletleri bulunabildi.
İngiltere Hükümeti, Franklin’i Kuzeybatı Geçidinin kâşifi olarak ilân etti. Ama, gerçekte bu geçidi bir gemi ile geçerek teşebbüsü tamamlıyan Norveçli kâşif Amundsen buldu. (1905)
BUZLAR ARASINDA KALAN GEMİ
1879 yılında New York gazetelerinden biri Kuzey Kutbunu keşif için büyük bir kampanya açtı.
Bu kampanyaya birçok gezgin ve serüven meraklısı katılmak istedi. Sonunda 24 kişilik bir heyet meydana getirildi. Bir gemi donatılarak törenle uğurlandı. Bu gemi 1881 yılında buzlar arasında kaldı. Bir süre sonrada buzların sıkıştırması ile parçalandı. Kaptan ve 11 kişi güneye doğru yürüyerek kurtulmak istedilerse de açlıktan ve soğuktan öldüler. Geri kalan 12 kişi kurtarılabildi.
BALONLA ULAŞMAK İSTEDİLER
1807 yılında İsveçli ünlü kâşif Andre, iki arkadaşı ile kutba ulaşmak istedi. Fakat kutba gemi ile ulaşılamıyacağını anladıkları için balonla gitmek istediler. Bu teşebbüs de facia ile sona erdi. Kutba varmadan fırtınaya yakalandılar ve inmek zorunda kaldılar. Bir daha da havalanamadılar. Ancak 33 yıl sonra donmuş cesetleri bulunabildi.
PEARY’NİN TEŞEBBÜSLERİ
Amerikalı kâşif Robert Peary 1856 yılında doğmuştu. Denizi ve yolculuğu çok sevdiği için deniz subayı oldu. Grönland’a yapılan bir keşif gezisinde bulunduktan sonra Kutba ulaşmaya karar verdi. İnatçı, tuttuğunu koparan bir insandı. 1893 yılında kutba ulaşmak için yaptığı ilk teşebbüs başarısızlıkla sonuçlanınca yılmadı. Bunun sebeplerini inceledi. Kuzey Kutbuna gemi ile ulaşmak imkânsızdı. Gemiler buzlar arasında kalıyor, parçalanıyordu. Eskimolar gibi kızaklarla gitmek ve soğuğa alışık olan köpekler kullanmak tek çıkar yoldu.
PEARY KUZEY KUTBUNA VARIYOR
Bu kararından sonra Eskimoların hayatını inceledi. Dört yıl onlar gibi yaşamaya çalıştı. Hattâ çiğ et yemeğe bile alışmıştı. 1900 yılında ikinci teşebbüste bulundu. Grönland’ın kuzey ucuna, 83’üncü dereceye kadar çıktı.
Ama son 7 derecelik yolu alamıyacağını anlıyarak döndü. 1902 yılında üçüncü yolculuğunda 84 dereceyi aştı, 1906 yılında 87 dereceye varabilmişti. Bu dört teşebbüste başarısızlığa uğraması onu daha da inatçı yapmıştı. Başka biri olsa vazgeçerdi. Ama Peary yine Eskimoların yanına döndü. Bir yıl kadar yine onlarla beraber yaşıyarak en şiddetli soğuklara dayanır hale geldi. 1909 yılının 1 nisan günü yanına dört Eskimo ve bir zenci olan uşağını alarak yola çıktı. Uşağını da kendisi gibi yaşamaya alıştırmıştı. Eskimolar köpeklerle yiyecek ve malzeme taşıyorlardı. Grönland’ın kuzey ucundan yola çıkmışlardı. Roosevelt adlı bir gemi de dönüşte almak üzere onları bekliyordu. Altı gün yol alarak Kuzey kutbuna ulaştılar ve Amerikan bayrağını diktiler. (6 Nisan 1909).
Kâşif Peary yanındaki Eskimoların yaptığı Eskimo evinde (İglu’da) geceledi. Dönüş yolculuğu daha güç ve yavaş oldu. Yirmi gün sonra kendilerini bekleyen gemiye vardılar.
Amiralliğe kadar yükselen Kuzey Kutbunun kâşifi Peary 1920 yılında öldü.