Kurban, kurban bayramının ilk üç gününde, kurban olmaya müsait bir hayvanı Allah’ın rızasını kazanmak için kesmek şeklinde yerine getirilen vacip bir ibadettir. (Şâfiî mezhebine göre sünnet olan kurban ibadeti bayramın dördüncü günü güneş batımına kadar yerine getirilebilir.) Diğer bir ifade ile Kurban; ibadet niyetiyle, kendine mahsus vakitte, belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce kesmek demektir. Kurban’ın sözlük anlamı “yakınlık ve yaklaşmak, kendisiyle Allah’a yaklaşılan şey” manasına gelir.
Bir kimsenin kurban ibadetiyle yükümlü olması için şu şartları taşıması gerekir:
• Müslüman olmak
• Akıllı ve ergenlik çağına gelmiş olmak
• Yolcu olmamak
• Temel ihtiyaçlarından fazla olarak nisap miktarı (80,18 gr. altına, 561 gr. gümüşe veya bunların değerinde) mala sahip olmak (Şâfiî mezhebinde nisap miktarı mala sahip olma şartı yoktur.)
Kurban edilecek hayvanda bulunması gereken özellikler de şunlardır;
• Kurban edilecek hayvan, koyun, keçi, deve, sığır, manda cinsinden olmalıdır.
• Koyun ve keçi cinsinden olan hayvanlar bir yaşını, sığır ve manda cinsinden olanlar iki, deve ise beş yaşını doldurmuş olmalıdır. Altı ayını doldurmuş ancak koyun gibi görünen semiz kuzular da kurban edilebilir.
• Kesilecek hayvanın sağlıklı ve semiz, organlarının tam olması, herhangi bir kusurunun bulunmaması gerekir.
Koyun ve keçiyi ancak bir kişi kurban olarak kesebilir. Sığır, manda ve deve yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban kesilebilir. Ortak sayısı yediyi geçmediği takdirde tek veya çift olması arasında bir fark yoktur. Üç ortak da olur, dört, beş, altı, yedi ortak da olur. Ortakların hepsi de Allah rızası için kurban ibadetine niyet etmesi gerekir. Ortaklardan biri et niyeti ile kurbana ortak olursa hiç birinin kurbanı sahih olmaz.
Kurbanlık Hayvanlarda Aranan Şartlar nelerdir?
Kurban bir ibadet olduğu için, kurban olacak hayvanların kusursuz olması gerekir. Bir hayvanın Kurban olmasına engel olan kusurlar şunlardır:
a) İki gözü veya bir gözü kör olan.
b) Kemiklerinde ilik kalmayacak derecede zayıf olan.
c) Kesileceği yere kadar yürüyemeye gücü yetmeyecek derecede topal olan.
d) Kulağının, kuyruğunun veya tenasül uzvunun yarısından çoğu kopmuş olan.
e) Dişlerinin yarısından fazlası dökülmüş olan.
f) Doğuştan kulakları veya kuyruğu bulunmayan.
g) Memesinin ucu kesilmiş olan.
h) Koyun ve keçi de bir, sığır cinsinde iki memesi kurumuş olan.
i) Ayağı kesilmiş olan.
j) Boynuzlarından biri veya ikisi kökünden kırılmış olan.
k) Burnu kesilmiş olan.
l) Dilinin çoğu kesilmiş olan.
m) Ölüm derecesine hasta olan.
n) İlaçla sütü kesilmiş olan.
o) Pislik yiyip de bir süre hapsedilip, temiz yiyeceklerle beslenmemiş olan.