Kurban, ibadet niyetiyle, belirli vakitte belirli nitelikleri taşıyan hayvanı usulüne uygun kesmektir. Diğer bir değişle Kurban, Yüce Allah’ın rahmetine yaklaşmak için belirli zamanlarda ibadet niyetiyle kesilen özel hayvandır. Allah rızası için kesilen kurbana ”Udhiye“, bunu kesmeye ise ”Tazhiye“ denilir. Kurban kesmek mal ile yapılan bir ibadettir ve vaciptir. (İmam Şafii’ye göre, kurban vacip değil, müekked bir sünnettir. Ancak adamakla vacip olur.) Kurban Hicretin ikinci yılında emredilmiştir. Kurban Allah yolunda gösterilen bir fedakarlık, O’nun verdiği nimetlere karşı şükran borcunu yerine getirmektir.
Koyun, keçi, sığır, manda ve deve kurban olarak kesilebilir. Bu hayvanların erkekleri kurban edilebileceği gibi, dişileri de kurban edilir.
Koyun ve keçi sadece bir kişi için; deve, sığır ve manda ise yedi kişiyi aşmamak üzere ortaklaşa kurban olarak kesilebilir. Bu hüküm Hanefîler dahil üç mezhebe göre olup Mâlikî mezhebinde parasına ve etine iştirakle ortak kurban kesimi câiz görülmez.
Kurban olarak kesilecek olan hayvanlarda itibara alınan yaş sınırı şunlardır;
– İnek: Hanefi, Hanbeli ve Şafilere göre iki, Malikilere göre ise üç yaşını doldurmalıdır.
– Koyun: Hanefi ve Hanbelilere göre (iri olması şartıyla) altı ay, Şafi ve Malikilere göre ise bir yaşını doldurmalıdır.
– Keçi: Hanefi, Hanbeli ve Malikilere göre bir,2 Şafilere göre ise iki yaşını doldurmalıdır.3
– Deve: Her dört mezhebe göre beş yaşını bitirmelidir.
Kurban Olmaya engel olan kusurlar nelerdir?
Kurban, bir ibadet olduğu için, kurbanlık hayvanların kusursuz olmaları gerekir. Bazı kusurlar vardır ki bunlar, hayvanın kurban olmasına engeldir. Bu kusurlar şunlardır:
– İki veya bir gözü gör olan,
– Kemiklerine ilik kalmayacak kadar zayıflamış olan,
– Kesim yerine yürüyüp gidemeyecek kadar topal olan,
– Kulağının ve kuyruğunun üçte birinden fazlası kopmuş olan,
– Dişlerinin yandan fazlası dökülmüş olan,
– Doğuştan kulağı bulunmayan,
– Memesinin ucu kesilmiş olan,
– Koyun ve keçide bir, sığırda iki memesi kurumuş olan,
– Boynuzların biri veya ikisi kökünden kırılmış olan,
– İlaçla sütü kesilmiş olan,
– Pislik yiyip de bir süre hapsedilip temiz yiyeceklerle beslenmemiş olan,
– Burnu kesilmiş olan,
– Dilinin çoğu kesilmiş olan,
– Ölüm derecesinde hasta olan hayvanlar kurban edilmez.
Az kusurlu olup kurban edilebilen hayvanların özellikleri nelerdir?
– Boynuzsuz veya boynuzu biraz kırılmış olan,
– Dişlerinden biraz dökülmüş olan,
– Burulmuş olan,
– Yaşlılığı nedeniyle sütten ve dölden kesilmiş olan,
– Kulağı yarılmış, delinmiş ve kırılmış olan,
– Topal, uyuz ve deli olan hayvanlarda kurban edilir.