Oruç ibadeti buluğ çağına eren kimselere vaciptir. Çocuk yaşta olanların ramazan ayında psikolojik olarak oruç havasını soluması ve ebeveyni başta olmak üzere yakın çevrisine özenerek oruç tutmayı istemesi çoğu kişinin bu mübarek ayda karşılaştığı bir durumdur.
Oruç ibadeti buluğ çağına eren kimselere vaciptir. Efendimiz (aleyhissalâtu vesselâm) Hz Ali’nin rivayet ettiği bir hadiste şöyle buyurmuştur:
Kalem üç kişiden kaldırılmıştır; uyanıncaya kadar uyuyan kimseden, akıl baliğ oluncaya kadar çocuktan, aklî dengesi yerine gelinceye kadar deli ve benzeri kişilerden. (Tirmizî)
Çocuk yaşta olanların ramazan ayında psikolojik olarak oruç havasını soluması ve ebeveyni başta olmak üzere yakın çevrisine özenerek oruç tutmayı istemesi çoğu kişinin bu mübarek ayda karşılaştığı bir durumdur. Zayıf düşüp hastalanma riskleri yoksa mümeyyiz çağına ulaşan çocukları kendi iradeleriyle baş başa bırakmak en iyisidir. Kendi istekleriyle oruç tutmak istiyorlarsa oruçlarını tutmalarına anne baba engel olmamalıdır.
İslam âlimleri Efendimizin (Aleyhissalâtu Vesselam) “çocuklar yedi yaşına geldiklerinde onlara namaz kılmayı emredin. On yaşına vardıklarında hala kılmıyorlarsa (hafifçe) dövünüz.” Hadisinin oruç için de geçerli olup olmaması hususunda ihtilaf etti. Şafi ve Hanbeli mezhebi söz konusu hadisi oruç ibadetine kıyas ederek aynı hükmün ramazan ayında çocukları oruç tutmaya yönlendirmek için geçerli olduğu görüşüne gittiler.(1) Buna binaen yedi yaşına gelen çocuklara oruç ibadeti emredilir, on yaşında hala tutmazsalar terbiye amacıyla hafifçe dövülürler.
Merhum Abdülkerim Zeydan’ın da El-Mufassal adlı fıkıh ansiklopedisinde ifade ettiği gibi Şafi ve Hanbeli mezhebinin bu kıyası geçersiz bir kıyastır. Çünkü namaz, oruç ibadeti gibi çocuklara güç değildir.(2) Çocuklar için aynı yöntemi uygulamak bazen onlara eziyet verilmesine ve (Allah muhafaza) oruçtan soğumalarına neden olabilir. Bunu yapmaktansa çocuğu kendi iradesiyle baş başa bırakmak en isabetli olanıdır.
Çocukları oruç ibadetine alıştırmak için onları, zorlama olmaksızın bu ibadeti yerine getirmeye teşvik etmek gerekir. Zira çocuk yaşta oruç tutmaya alışmayan nice kişiler, yetişkin yaşa geldikten sonra hala oruç tutmayabiliyorlar. Bunun için ebeveynlere büyük sorumluluklar düşüyor.
1-) El Muğnî – İbnu Kudâme 3/153-154, El-Mecmu – İmam Nevevî 6/276
2-) El-Cami’ fi’l-Fıkhi’l-İslamî el-Mufassal – Abdulkerim Zeydan 2/32