Husuf ne demek, Husuf namazı nasıl kılınır ve Küsuf nedir, Küsuf namazı nasıl kılınır? İşte Husuf ve Kusuf ne demek anlamı ile Kusuf ve Husuf namazı nasıl kılınır hakkında ayrıntılı bilgi.
Türkiye’den parçalı gözlenecek tutulma 20 Mart 2015 Cuma günü saat 9.40’ta başlayıp 13.50’ye kadar sürecek. Bu süre zarfında ise küsuf namazı vakti girecek. Peki Husuf ve Küsuf Namazı nedir ve nasıl kılınır? Bu namazlar hakkında Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ne söylemiştir?
Husuf ay tutulması anlamına gelir. Küsuf ise güneş tutulması anlamına gelir.
Tutulma, Türkiye’de Hilal şeklinde gözlenebilecekken, en iyi Grönland, İzlanda, Kuzey Avrupa ülkelerinde izlenebilecek.
Küsuf namazı nasıl kılınır
Küsuf namazı, nafile namazlar gibi ezansız, kametsiz ve hutbesiz olarak, en az iki rekat olmak üzere, gündüz, cemaatle kılınır. Sünnet olduğunda ittifak vardır. İmam her rekatta normal namazlara göre daha uzun, Ebu Hanife’ye göre gizli, İmameyn’e göre açıktan Kur’an okur. Namazdan sonra imam ayakta kıbleye karşı veya cemaate dönük şekilde oturarak güneş açılana kadar dua eder. Cemaatle kılınmadığı durumlarda bu namaz tek başına da kılınabilir. Kerahet vakitlerinde küsuf namazı kılınmaz (Merginani, el-Hidaye, I, 88; Kasani, Bedai’u’s-sanai’, Beyrut, 1982, I, 280-282; İbn Nüceym, el-Bahr er-Raik, II, 181). Şafii mezhebine göre ise, kerahet vakitlerinde küsuf namazı kılınabildiği gibi, kılarken de her rekatında iki rüku yapılır. Her bir rükudan sonra Fatiha okunur. Namazdan sonra da cuma ve bayram hutbesi gibi hutbe okunur (Nevevi, el-Mecmu’, Daru’l-Fikr, ts. , V, 44-53; İbn Rüşd, Bidayetü’l-müctehid, Mısır, 1395/1975, I, 210-213).
Husuf namazı nasıl kılınır
Husuf namazına gelince, bunun sünnet olup olmadığı ve cemaatle kılınıp kılınmayacağı tartışmalıdır. Ay tutulması güneş tutulmasından daha fazla olduğu halde Peygamberimiz (s.a.s.)’inbu sebeple namaz kılmadığını öne süren Ebu Hanife ve Malik, husuf namazının sünnet olmadığını söylemişlerdir. Ancak böyle bir durumda tek başına iki rekat namaz kılınabilir, fakat cemaat yapılmaz. Şafii ve Ahmed b. Hanbel’e göre ise hüsuf namazı da küsuf namazı gibi sünnettir, cemaatle kılınır (Kasani, Bedai’u’s-sanai’, Beyrut, 1982, I, 282; Nevevi, el-Mecmu’, Daru’l-Fikr, ts. , V, 44-45; İbn Rüşd, Bidayetü’l-müctehid, Mısır, 1395/1975, I, 213).
Güneş ve Ay Tutulması ile İlgili Hadisler (Küsuf ve Husuf İle İlgili Hadisler)
* -…….Ebû Bekre (Nufey ibnu’l-Hâris -R-) şöyle demiştir: Biz RasûluIlah(S)’m yanında idik. Derken güneş tutuldu. Peygamber, ri-dâsını ardından sürükleyerek kalktı ve mescide girdi. Biz de girdik. Bize güneş siyahlıktan sıyrılıncaya kadar iki rek’at namaz kıldırdı. Sonra: ‘Şübhesiz güneş ile ay hiçbir kimsenin ölümünden dolayı tutulmazlar. Siz bunların böyle tutulduklarını gördüğünüzde, başınıza gelen bu hâl açılıncaya kadar namaz kılın ve duâ edin’ buyurdu.
* -…….Kays (ibn Ebî Hazım) şöyle demiştir: Ben İbn Mes’ûd’dan işittim, şöyle diyordu: Peygamber (S): ‘Şübhesiz güneş ile ay insanlardan hiçbir kimsenin ölümünden dolayı tutulmazlar. Fakat bu güneş ile ay(m tutulmaları) Allah ‘in âyetlerinden iki âyettirler. Siz bunları (tutulmuş) gördüğünüz zaman hemen kalkıp namaza durun ‘ buyurdu.
* -……. İbn Umer (R), Peygamber (S)’den şöyle buyurduğunu haber verir dururdu: ‘Şübhesiz güneş ile ay hiçbir kimsenin ölümünden, ve de hayâtından dolayı tutulmazlar; lâkin bunlar, Allah’ın âyetlerinden iki âyettirler. Siz bunların tutulduklarım görünce hemen namaza durun’
* -……. el-Mugîre (R) şöyle demiştir: Rasûlullah (S) zamânında, oğlu İbrahim’in öldüğü gün güneş tutuldu[5], İnsanlar: Güneş, İb-râhîm’in ölümünden dolayı tutuldu, dediler. Bunun üzerine Rasûlullah (S): ‘Şübhesiz güneş ile ay, hiçbir kimsenin ölümünden ve de hayâtından dolayı tutulmazlar. Bunu gördüğünüz zaman hemen namaz kılın ve Allah’a duâ edin’ buyurdu.
Güneş Tutulması Esnasında Sadaka Vermek İle İlgili Hadisler
* -…….Âişe (R) şöyle demiştir: Rasûlullah zamanında güneş tutuldu. Rasûlullah insanlara namaz kıldırdı. Şöyle ki: Namaza durdu ve ayakta durmayı uzattı[7]. Sonra rükû’ yaptı; rukû’u da uzattı [8]. Sonra rukû’dan kalktı ve kıyamı yine uzattı ise de bu ikinci kıyamı, evvelki kıyamdan az sürdü. Sonra yine rukû’a vardı ve rukû’u uzattı ise de bu ikinci rukû’u evvelki rukû’undan kısa idi. Sonra secde etti ve sucûdu uzattı. Sonra ikinci rek’atta da ilk rek’atta yaptığı gibi yaptı [9]. Sonra güneş açılmış olduğu hâlde namazdan çıktı. Akabinde insanlara hutbe yaptı. Şöyle ki: Allah’a hamd ve sena etti, sonra: ‘Şübhesiz ki, güneş ile ay, Allah’ın âyetlerinden iki âyettir. Bunlar hiçbir kimsenin ölümü ve de hayâtından dolayı tutulmazlar. Sizler bu tutulmayı gördüğünüz zaman hemen Allah *a duâ edin, tekbîr alın, namaz kılın.ve sadaka verin ‘ buyurdu [10]. Sonra da şunları söyledi: ‘Ey Muhammed ümmeti, Allah’a yemin ederim ki, erkek kulunun veya dişi kulunun zina edişinden dolayı Allah Taâlâ kadar kıskanç olan hiçbir kimse yoktur. Ey Muhammed ümmeti, Allah’a yemîn ederim ki, benim bilmekte olduğumu sizler bilseniz, muhakkak az güler, çok ağlardınız’
Güneş Tutulması Sırasında ‘Es-Salatu Camiatun’ Diye Nida Edilmesi
* -…….Bize Yahya ibnu Ebî Kesîr tahdîs edip şöyle dedi: Bana Ebû Seleme ibnu Abdirrahmân ibni Avf ez-Zuhriyyu, Abdullah ibn Amr(R)’den haber verdi. O: Rasûlullah (S) zamanında güneş tutulduğu zaman ‘İnne’s-salâte câmiatun (-Namaz toplayıcıdır)’ diye nida edildi, demiştir.
Güneş Tutulmasında İmamın Hutbe Yapması
Aişe ile Esma: Peygamber (S) hutbe yaptı, dediler.
* – Bize Yahya ibnu Bukeyr tahdîs edip şöyle dedi: Bana el-Leys ibn Sa’d, Ukayl el-Eylî’den; o da İbnu Şihâb’dan tahdîs etti. H ve yine bana Ahmed ibn Salih tahdîs edip şöyle dedi: Bize Anbese (ibnu Hâlid ibn Yezîd el-Eylî) tahdîs edip şöyle dedi: Bize Yûnus (ibnu Yezîd el-Eylî), İbn Şihâb’dan tahdîs etti. O şöyle demiştir: Bana Urve, Peygamber’İn zevcesi Âİşe’den tahdîs etti; o şöyledemiştir: Pey-gamber’in hayâtında güneş tutuldu. Peygamber (S) hemen mescide çıktı. İnsanlar O’nun arkasında saff oldular. Rasûlullah Allâhu Ekber diyerek tekbîrini aldı, müteakiben uzun bir kıraatle Kur’ân okudu. Sonra Allâhu Ekber deyip uzun bir rükû’ yaptı. Sonra Semiallâhu litnen hamideh deyip doğruldu. Secdeye gitmedi ve uzun bir kıraat daha yaptı. Bu ikinci kıraati birinci kıraatten daha kısadır.Sonra Allâhu Ekber deyip uzun bir rükû’ daha yaptı. Bu ikinci rükû’ birinciden daha kısadır. Sonra Semiallâhu litnen hamidehu, Rabbena ve lekel-hamdu dedi. Sonra secde yaptı. Bu secdeden sonra sonuncu (yânî ikinci) rek’at içinde de, birinci rek’attakiler gibi yapıp söyledi. Böylece Peygamber dört secde içinde dört rukû’u tam kemâle ulaştırdı. Namazdan çıkmadan önce de güneş açıldı. Sonra Rasûlullah hutbe yapmak üzere ayağa kalktı ve lâyık olduğu sıfatlarla Allah’a sena etti. Bundan sonra da: ‘Güneş ile ay Allah ‘in âyetlerinden iki âyettir. Onlar hiçbir kimsenin ölümü ve de hayâtından dolayı tutulmazlar. Siz bunların tutulmalarını gördüğünüzde hemen namaza sığınınız” buyurdu. (Zuhrî, yukarıdaki senedde geçen ‘Bana Urve tahdîs etti’ sözü
üzerine atıf olarak şöyle dedi:) Ve Kesîr ibnu Abbâs tahdîs ediyordu ki, baba bir kardeşi olan Abdullah ibn Abbâs ‘Güneşin tutulduğu gün’ hadîsini, Urve’nin Âişe’den rivayet ettiği hadîs gibi tahdîs ederdi. Zuhrî dedi ki: Ben Urve’ye: Senin kardeşin Abdullah ibnu’z-Zubeyr Medine’de güneş tutulduğu gün {adedde ve hey’ette) sabah namazı gibi kıldı; iki rek’at üzerine ziyâde etmedi, dedim. Urve: Evet, öyle yaptı; çünkü o sünneti tecâvüz etti, dedi.
Kişi (Fark Gözetmeksizin) ‘Kesefeti’ş-Şemsu” Yahud ‘Hasefeti’ş-Şemsu’ Ta’birlerini Söyler Mi?
Ve Yüce Allah: ‘Fe haşefe 1-kameru’ (ei-Kiyâme: 8) buyurdu.
* -…….Peygamber’in zevcesi Âişe (R) şöyle haber vermiştir: Rasûlullah (S) güneş kusûf ettiği, yânı tutulduğu gün namaz kıldırdı. Şöyle ki; ayağa kalktı, Allâhu Ekber diye tekbîr aldı ve uzun bir kıraatle okudu. Sonra uzun bir rükû’ yaptı. Sonra başını rukû’dan kaldırıp Semiallâhu limen hamidehu dedi. Ve yine olduğu gibi ayakta dikildi. Sonra uzun bir kıraat yaptı. Bu kıraati birinci kıraatinden az sürdü. Sonra yine uzun bir rukü’ yaptı ise de, bu ikinci rukû’u birinci rukû’undan kısa idi. Sonra uzun bir secde yaptı. Bundan sonra sonuncu, yânî ikinci rek’at içinde de birinci rek’attaki işler gibi yaptı. Sonra güneş açılmış olduğu hâlde selâm verip namazdan çıktı. Akabinde insanlara bir hutbe yaptı da, güneş ve ay tutulmaları hususunda: ‘Şübhesiz güneş ve ay Allah’ın âyetlerinden iki âyettir. Bunlar hiçbir kimsenin ölümü ve de hayâtından dolayı husuf etmezler; yânî tutulmazlar. Sizler bunların tutulduğunu gördüğünüz zaman hemen namaza sığınıp iltica ediniz’ buyurdu.
Peygamberin ‘Allah, güneş ve ay tutulması ile kullarım korkutur’
Ve bu sözü Ebû Mûsâ Peygamber’den olmak üzere söylemiştir.
* – Bize Kuteybe ibnu Saîd tahdîs edip şöyle dedi: Bize Hammâd ibnu Zeyd, Yûnus (ibn Ubeyd)’dan; o da el-Hasen el-Basrî’den tahdîs etti. Ebû Bekre (R) şöyle demiştir: Rasûlullah (S): ‘Şübhesiz güneş ile ay Allah’ın âyetlerinden iki âyettir. Bunlar hiçbir kimsenin ölümünden dolayı tutulmazlar. Velâkin Yüce Allah bu âyetle kullarını korkutur’ buyurdu.
Ve Ebû Abdillah el-Buhârî dedi ki: Abdulvâris ibnu Saîd, Şu’be ibnu’I-Haccâc, Hâlid ibn Abdillah ve Hammâd ibn Seleme yukarıda adı geçen Yûnus ibnu Ubeydillah’tan yaptıkları rivayetlerinde ‘Allah bununla kullarını korkutur’ kısmını zikretmediler.
Ve bu hadîsi Mübarek ibn Fudâle’den, o da el-Hasen’den rivayet etmekte Mûsâ (ibn İsmâîl el-Tebuzekî veya İbn Dâvûd ed-Dabbî), Yûnus ibn Ubeyd’e mutâbaat etmiştir. Bu mutâbaa hadîsinde el-Hasen şöyle demiştir: Bana Ebû Bekre, Peygamber (S)’den haber verdi ki, Peygamber: ‘Şübhesiz Allah bunlarla kullarını korkutur’ buyurmuştur.
Ve yine bu hadîsi el-Hasen’den rivayet etmekte Eş’as ibnu Ab-dilmelik, Mübarek ibn Fudâle’ye mutâbaat etmiştir (Ancak bunda ‘Allah’ın bunlarla kullarını korkutması’ fıkrası yoktur; bu da mu-tabaatta şart değildir).
Güneş ve Ay Tutulması Sırasında Kabir Azabından Allah’a Sığınma
* – Bize Abdullah ibn Mesleme, İmâm Mâlik’ten; oda Yahya ibn Saîd’den; o da Amre bintu Abdirrahmân’dan; o da Peygamber’in zevcesi Âişe’den tahdîs etti ki, bir Yahûdî kadın'[20] (atıyye) istemek üzere Âişe’ye gelmiş de ona: Allah seni kabir azabından korusun, diye duâ etmiştir. Bunun üzerine Âişe (R) RasûluIIah’a: İnsanlar kabirlerinde azâb edilirler mi? diye sormuş. Rasûlullah da: ‘Ondan, yânı kabir azabından Allah’a sığınırım’ demiştir. (Âişe dedi ki:) Sonra Rasûlullah, (oğlu İbrâhîm’in son demlerini yaşadığını haber aldığından) sabah vakti bir bineğe binip çıktı. Derken güneş tutuldu. Kuşluk vaktinde döndüğünde Rasûlullah (mescid bitişiğinde zevcelerine âid olan) hücrelerin aralarına uğradı. Sonra kalkıp namaza durdu. İnsanlar da O’nun arkasında dikilip namaza durdular. Şöyle ki: Rasûlullah uzun bir kıyam yaptı. Sonra uzun bir rükû’ yaptı. Sonra başını rukû’dan kaldırdı ve uzun bir kıyam daha yaptı. Bu ikinci kıyam, birinci kıyamdan kısa oldu. Sonra bir uzun rükû’ daha yaptı. Bu da ilk rukû’dan kısa sürdü. Sonra başını rukû’dan kaldırıp secdeye vardı. Sonra kalktı ve uzun bir kıyama durdu. Bu kıyam da birinci kıyamdan kısa sürdü. Sonra uzun bir rukû’a vardı ise de, bu da evvelki rukû’dan kısa sürdü. Sonra başını kaldırıp secdeye gitti. Sonra uzunca bir kıyama durdu ise de, bu da evvelki kıyamdan kısa sürdü. Sonra uzunca bir rukû’a vardı ise bu da birinci rukû’dan kısa sürdü. Sonra rukû’dan başını kaldırıp secdeye vardı. Ve namazdan çıktı [21]. (Hutbede) Allah ne söylemesini diledi ise onları söyledi. Sonra sahâbîleri-ne kabir azabından (Allah’a) sığınmalarını emretti.
Kusüf Namazında Sucüdün Uzatılması
* -…….Bize Şeybân (ibn Abdirrahmân), Yahya (ibn Ebî Kesîr)’dan; o da Ebû Seleme’den; o da Abdullah ibn Amr’dan tahdîs etti. Abdullah ibn Amr (R) şöyle demiştir: Rasûlullah (S) zamanında güneş tutulduğunda ‘İnne’s-salâte câmiatun (— Şübhesiz namaz toplayıcıdır -toplayacaktır-)’ diye nida edildi. Bunun akabinden Peygamber (S) bir rek’atta iki kerre rükû’ yaptı. Sonra kalkıp, yine bir rek’atta iki kerre rükû’ yaptı. Sonra (ka’deye) oturdu. Sonra (ka’dede iken) güneş açıldı. Râvî (Ebû Seleme yâhud Abdullah ibn Amr) dedi ki: Âişe.bana: Daha evvel ömrümde bu kadar uzun süren bir su-cûdda bulunmamıştım, dedi.
Kusüf Namazının Cemaat Halinde Kılınması
Abdullah ibn Abbâs, Zemzem’in gölgeliğinde, topluluğa bu namazı kıldırmıştır. îbn Abbâs’ın oğlu Alî, insanları namaz için toplamıştır.
İbn Umer de halka cemâatle kusûf namazı kıldırrmştır.
* -…….İbn Abbâs (R) şöyle demiştir: Rasûlullah (S) zamanında güneş tutuldu da Rasûlullah şöylece namaz kıldırdı: Namaza durdu ve takriben el-Bakara Sûresi’ni okuyacak kadar süren uzun bir kıyam yaptı. Sonra uzun bir rükû’ yaptı. Sonra rukû’dan yükselip birinci kıyamdan kısaca olmak üzere, uzun bir kıyam daha yaptı. Sonra ilk rukû’dan kısaca olmak üzere, uzun bir rükû’ daha yaptı. Sonra secdeye vardı. (İki secde yaptıktan) sonra, uzun bir kıyam daha yaptı ve bu kıyam, ilk kıyamdan kısa oldu. Sonra ilk rukû’dan kısa olmak üzere uzun bir rükû’ yaptı. Sonra bu rukû’dan yükselip yine ilk kıyamdan kısa süren, uzun bir kıyam daha yaptı. Sonra uzun bir rükû’ daha yaptı ki, bu rükû’ ilk rukû’dan kısa sürdü. Sonra secde yaptı. (Secdelerden) sonra güneş açılmış olduğu hâlde namazdan çıktı[27]. Akabindeki hutbede:
‘Şübhesiz güneş ile ay Allah ‘in âyetlerinden iki âyettir. Bunlar hiçbir kimsenin ölümü ve de hayâtı için tutulmazlar. Binâenaleyh sizler bunu (yânî bu ikisinden birinin tutulmasını) gördüğünüzde hemen Allah ‘ı zikrediniz’ buyurdu. Sahâbîler: Yâ Rasûlallah, biz seni (namaz içinde) durduğun yerden bir şeye elinle uzandığını gördük. Sonra (yine namaz içinde) irkilip geri geri geldiğini gördük, dediler. Bunun üzerine Rasûlullah: ‘Şübhesiz ben cenneti gördüm ve elimle bir salkıma uzandım. Eğer ben o salkımı ele geçirebilseydim, dünyâ bakî kaldıkça ondan yerdiniz (de tükenmezdi)[28]. Ve bana ateş de gösterildi. Ömrümde bugün gördüğüm kadar çirkin, berbad hiçbir manzara görmemiştim. Ve cehennemin ahâlîsinin çoğunu da kadınlar olarak gördüm’ buyurdu. Sahâbîler: Yâ Rasûlallah, ne sebeble (kadınların çoğu cehennemlik oluyorlar)? diye sordular. Rasûiullah: ‘Küfürleri sebebiyle’ buyurdu. Allah’a îmân etmiyorlar mı? yenildi. Rasûlul-lah: ‘Kocalarına karşı ni’mete nankörlük ederler. İyiliğe karşı küf-rân ederler. Onlardan birine bütün ömür boyu (yâhud bütün zaman) iyilik etsen de sonra senden (hoşlanmadığı ufacık) bir şey görse: Senden hiçbir hayr görmedim ki, der’ buyurdu.
Güneş Tutulmasında Kadınların Erkeklerle Beraber Namaz Kılmaları
* -…….Esma bintu Ebî Bekr (R) şöyle demiştir: Güneş tutulduğu vakitte ben, Peygamber’in zevcesi Âişe’nin yanına geldim. Bir de gördüm ki, insanlar hep ayaktalar; namaz kılıyorlar. Âişe de di-kelmiş, namaz kılıyor. İnsanlara ne oluyor? dedim. Âişe, eliyle gökyüzüne doğru işaret etti de: Subhânallâhi dedi. Ben^ Bu bir âyet mi (yânî azâb veya kıyamet alâmeti mi)? diye sordum. Âişe başıyle evet diye işaret etti. Esma dedi ki: Bunun üzerine ben de namaza durdum. (Kıraatin uzamasından dolayı) nihayet üzerime baygınlık geldi. Ben (yanımdaki kırbadan) başımın üstüne su dökmeğe başladım. Rasü-lullah namazdan çıkınca Allah’a hamd ve sena ettikten sonra, şöyle buyurdu: ‘Cennet ve cehenneme kadar evvelce bana gösterilmemiş hiçbir şey kalmadı ki, bu makaamımda görmüş olmayayım. Bana vahy olundu ki, sizler kabirlerde Mesth Deccâl (yüzünden çekilecek) fitnelere benzer, yâhud ona yakın bir imtihana uğratılacaksınız’. Aradaki râvî: Esma bu ta’bîrlerin hangisini söyledi, bilmiyorum, dedi. ‘(Kabre girdikten sonra) her birinize gelinecek de kendisine: Bu zât hakkındaki (yânî Muhammed hakkındaki) bilgin nedir? diye sorulacak. Mümin yâhud yakın sahibi olan kimse -Râvî: Esmâ’nın hangi sözü söylediğini bilmiyorum, dedi-: O, Muhammed’dir. O, Allah’ın Rasûlü’dür. Bize beyyineler ile hidâyet getirdi. Biz de da’vetine icabet edip îmân getirdik ve (eserine) uyduk, diyecek. Bu cevâb üzerine o şahsa: Yat da iyice rahat et; biz senin kat’îinanıcı olduğunu bildik, denilecek. Kabirdeki kimse münafık yâhud kalbinde şübhe olan biri ise -Râvî yine, Esmâ’nın bu sözlerden hangisini söylediğini bilmiyorum, dedi- o soruya karşılık: Ben bilmiyorum. İşittim. İnsanlar bir-şeyler söylüyorlardı, ben de onu söyledim, diye cevâb verecektir’.
Güneş Tutulması Sırasında Köleye Hürriyet Vermeyi Seven Kimse
* -…….Burada Esma: Yemîn ederim ki, Peygamber (S) güneş tutulması dolayisıyle köle azâd etmeyi emretti, demiştir.
Mescid İçinde Güneş Tutulması Namazı Kılınması
* -…….Bana Mâlik, Yahya ibnSaîd’den; o da Amre bintu Abdirrahmân’dan; o da Âişe(R)’den tahdîs etmiştir. Bir Yahûdî kadın birşey istemek için Âişe’nin yanına gelmiş ve ona: Allah seni kabir azabından korusun diyerek duâ etmiş. Bunun üzerine Âişe, Rasûlul-lah’a: İnsanlar kabirlerinde azâb edilirler mi? diye sormuş. Rasûlul-lah da: ‘ ‘Ondan (yânî kabir azabından) A ilah ‘a sığın ınm” buyurmuştur. Sonra Rasûlullah, (oğlu İbrahim’in vefatı sebebiyle) sabah vakti bir bineğe binip çıktı. Derken güneş tutuldu. Rasûlullah kuşluk vaktinde (cenazeden) döndü de (ailelerine mahsûs olan) hücreler arasına uğradı [32]. Sonra (mescidde) ayağa kalkıp namaza durdu. İnsanlar da arkasında namaza durdular. Rasûlullah uzun bir kıyam yaptı, sonra uzun bir rükû’ yaptı. Sonra rukû’dan yükselip uzunca bir kıyam daha yaptı. Bu, evvelki kıyamdan kısa sürdü. Sonra uzun bir rükû’ daha yaptı; bu da evvelki rukû’dan kısa sürdü. Sonra rukû’dan yükseldi ve uzun bir secde yaptı. Sonra ayağa kalktı, yine uzun bir kıyam yaptı. Bu da evvelki kıyamdan kısadır. Sonra uzun bir rükû’ yaptı. Bu rükû’ da evvelkinden kısadır. Sonra tekrar uzun bir kıyam yaptı. Bu da evvelki kıyamdan kısa sürdü. Sonra uzun bir rükû’ daha yaptı ki, bu da evvelki rukû’dan kısadır. Sonra secde yaptı. Bu secde, evvelki sucûddan kısa sürdü. Sonra namazdan çıktı. Müteakiben Rasûlullah (hutbede) Allah ne söylemesini diledi ise onları söyledi. Sonra sahâbîlerine kabir azabından Allah’a sığınmalarını emretti.
” Güneş hiçbir kimsenin ölümü ve de hayâtı için tutulmaz ‘.
Bu hadîsi Ebû Bekre Nufey’ îbnu’l-Hâris, Mugîretu’bnu Şu’be, Ebû Mûsâ el-Eş’ârî, Abdullah ibn Abbâs ve Abdullah ibn Umer -Allah onlardan razı olsun- rivayet etmişlerdir.
* -…….Ebû Mes’ûd el-Ensârî (R) şöyle demiştir: Rasûlullah (S): ‘Güneş iie ay, hiçbir kimsenin ölümünden, ve hayâtından dolayı tutulmazlar. Lâkin bunlar Allah’ın âyetlerinden iki âyettir. Bunların tutulduklarını görünce hemen namaza durun’ buyurdu.
* -…….Âişe (R) şöyle demiştir: Rasûluliah zamanında güneş tutuldu. Peygamber ayağa kalkıp insanlara namaz kıldırdı. Şöyle ki: Kıraati uzattı. Sonra rukû’a vardı ve rukû’u uzattı. Sonra rukû’dan başını kaldırdı ve tekrar kıraati uzattı. Bu ikinci kıraati, birinci kıraatinden kısarak idi. Sonra tekrar rukû’a vardı ve bu rukû’u birinci rukû’undan biraz eksik uzattı. Sonra rukû’dan başını kaldırdı. Akabinde iki secde yaptı. Sonra ayağa kalktı ve bu ikinci rek’atta da birinci rek’atta yaptığı gibi yaptı. Sonra hutbeye kalktı da: ‘Şübhesiz güneş ile ay, hiçbir kimsenin ölümü, ve hayâtı için tutulmazlar. Lâkin bunlar Allah’ın âyetlerinden iki âyettir ki, Allah bunları kullarına gösterir. Sizler bu tutulmayı gördüğünüz zaman hemen namaza sığınınız’ buyurdu [34].
Güneş Tutulması Zamanında Zikretmek
Bu, güneş tutulması sırasında zikr etmeyi, İbnu Abbâs (R) rivayet etti.
* -…….Ebû Mûsâ el-Eş’ârî (R) şöyle demiştir: Güneş tutuldu.Bunun üzerine Peygamber (S) bunun saat (yânî kıyamet alâmeti) olmasından korkarak belinleye belinleye telâşla kalktı ve mescide geldi. Ve o zamana kadar asla yaparken görmediğim en uzun kıyam, en uzun rükû’ ve en uzun sucûdlarla namaz kıldırdı ve: ‘Allah’u Taâlâ’ın göndermekte olduğu işte bu âyetler, hiçbir kimsenin ölmesinden, ve hayâtından dolayı olmaz. Lâkin Allah bu tutulma ile kullarını korkutur. Binâenaleyh sizler bu kabilden (korkunç) birşey gördüğünüz zaman hemen Allah’ı zikr etmeye, Allah’a dua etmeye ve Allah’tan mağfiret istemeye (koyulup) sığınınız’ buyurdu.
Güneş ve Ay Tutulması Sırasında Dua Etmek
Bu sırada duâ etme hadîsini Ebû Mûsâ ile Aişe (R) Peygamber(S)’den söylemişlerdir.
* -…….Bize Ziyâd ibnu Ilâkatahdîs edip şöyle dedi: Ben Mugîre ibnu Şu’be’den işittim, şöyle diyordu: Peygamber’in oğlu İbrahim’in öldüğü gün güneş tutuldu. İnsanlar, güneş İbrahim’in ölümü için tutuldu, dediler. Bunun üzerine Rasûlullah (S): ‘Şübhesiz güneş ile ay Allah ‘in âyetlerinden iki âyettir. Bunlar hiçbir kimsenin ölümü ve de hayâtı için tutulmazlar. Sizler bunları (tutulmuş) gördüğünüz zaman hemen Allah ‘a duâ ediniz ve açılıp parlayıncaya kadar namaz kılınız’ buyurdu.
İmamın, Güneş Tutulması Hutbesinde ‘Amma Ba’du’ (Hitab Ayırımını) Söylemesi
Ve Ebû Usâme şöyle demiştir: Bize Hişâm (ibn Urve) tahdîs edip şöyle dedi: Bana Munzir kızı Fâtıma,
Esmâ’dan haber verdi. O, şöyle demiştir:
Rasûlullah (S), güneş karanlıktan açılmış olduğu hâlde namazdan çıktı. Akabinde hutbeye girişti. Şöyle ki: Evvelâ Allah’a lâyık olduğu sıfatlarla hamd etti. Sonra ‘Amma ba’du’ dedi.
Ay Tutulmasında da Namaz Kılmanın Meşrü’luğu
* -…….(Ebû Bekre-R-:) Rasûlullah zamanında güneş tutuldu da, Rasûlullah (S) iki rek’at namaz kıldırdı, demiştir.
* -……, Ebû Bekre (R) şöyle demiştir: Rasûlullah zamanında güneş tutuldu. 3unun üzerine Rasûlullah ridâsını arkasından sürük-leye sürükleye (odasından) dışarıya çıktı da nihayet mescide vardı.
İnsanlar da O’nun yanına toplandılar. Rasûlullah insanlara iki rek’at namaz kıldırdı. Güneş de açıldı. Bunun akabinde Rasûlullah şöyle buyurdu: ‘Şübhesiz güneş ile ay Allah’ın (yarattığı) âyetlerden iki âyettir. Ve bunlar hiçbir kimsenin ölümünden dolayı tutulmazlar. Bunlarda tutulma olduğu zaman, sizin başınıza gelen bu hâl açılıncaya kadar namaz kılınız ve dua ediniz’ buyurdu. (Râvî dedi ki:) Bu hutbenin sebebi şu oldu: Peygamber’in İbrâhîm adiyle söylenen bir oğlu vefat etti de (bâzı) insanlar bu hususta dedikodu etmişlerdi.
Kusüf Namazında İlk Rek’at Daha Uzundur
* -…….Âişe (R) şöyle demiştir: Peygamber (S) güneş tutulmasında sahâbîlere iki rek’at içinde dört rükû’ olarak namaz kıldırdı. îlk rukû*lar daha uzundur [45].
Kusüf Namazında Kıraati Açıktan Okumak
* -…….bize el-Velîd (el-Kuraşî) tahdîs edip şöyle dedi: Bize İbnu Nemir (Abdurrahmân ed-Dımaşkî) haber verdi. O, İbn Şihâb’dan; o da Urve’den; o da Âişe(R)’den işitti ki, Peygamber (S) kusûf namazında kıraatini açıktan okumuştur. Peygamber kıraatini bitirdiği zaman Attâhu Ekber deyip rukû’a vardı. Rukû’dan yükseldiği zaman Semiallâhu limen hamidehu, Rabbena ve lekeH-hamd dedi. Sonra kusûf namazında tekrar kıraate başlardı ki, iki rek’at içinde dört rükû ile döTt secde ederdi. (Yine Velîd dedi ki:) el-Evzâî ve ondan başkası şöyle dedi: Ben ez-Zuhrî’den işittim; o da Urve’den; o da Âişe(R)’den (O, şöyle demiştir): Rasûlullah (S) zamanında güneş tutuldu da Rasûlullah, Bi ‘s-salâti câmiaten (yânî cemâatle namaza hâzır olun) diye nida etmek üzere munâdî çıkardı. Akabinde öne geçti ve iki rek’at içinde dört rükû’ ile dört secde yaparak, kusûf namazını kıldırdı.
Velîd şöyle dedi: Ve yine bana Abdurrahmân ibnu Nemir haber verdi. O, İbnu Şihâb’dan bunun (yânî birinci hadîsin) benzerini işit-miştir. İbn Şihâb ez-Zuhrî dedi ki: Ben Urve’ye hitaben: Senin kardeşin böyle yapmadı. Kardeşin Abdullah ibnu’z-Zubeyr Medine’de kusûf namazı kıldırdığı zaman, sabah namazı gibi iki rek’at namazdan başkasını kıldırmadı, dedim. Urve: Evet, çünkü o sünnete denk düşüremedi, dedi. Kusûf namazında kıraati açıktan okumak hakkındaki bu hadîsi, ez-Zuhrî’den rivayet etmekte Sufyân ibnu Huseyn ile Süleyman ibnu Kesîr, İbnu Nemir’e mutâbaat etmişlerdir.
Güneş tutulması nedir ve nasıl oluşur?
Ay Güneş’ten yaklaşık 400 kere daha küçük fakat bize Güneş’ten 400 kere daha yakın olduğu için gökyüzünde ikisi de aynı büyüklükte gözükürler. Bir Güneş Tutulması, Ay’ın Güneş ile Dünya arasına girmesi ve bazı özel koşulların sağlanması neticesinde meydana gelir. Tutulmanın olabilmesi için, Ay’ın Yeniay safhasında olması ve Yer etrafındaki yörüngesinin düzlemi ile Yer’in Güneş etrafındaki yörünge düzleminin arakesit noktaları doğrultusunun Güneş’in merkezinden geçmesi gerekir. Diğer bir deyişle Güneş Ay ve Dünya aynı doğrultuda olmalıdır. Bilindiği üzere bir yıl içerisinde 12 ay vardır. Yani Ay, Dünya etrafında yılda 12 kez dolanır. Dolayısıyla,eğer Ay’ın yörünge düzlemi Dünya’nınkiyle çakışık olsaydı, bir yılda 12 kez Güneş tutulması meydana gelebilirdi. Fakat durum böyle değildir. Ay’ın yörünge düzlemi ile Dünya’nınki arasında yaklaşık 5° 9′ lık bir açı vardır. Bu açı nedeniyle Dünya, Ay ve Güneş, Ay’ın Dünya etrafındaki her dolanımında tam olarak aynı doğrultuda bulunmazlar. Böylece her ay bir Güneş tutulması oluşmaz. Nitekim bir yılda en az iki, en çok beş Güneş tutulması meydana gelebilir.
Tam, Halkalı ve parçalı olmak üzere üç tip Güneş tutulması vardır. Bir Güneş tutulmasının tam veya halkalı oluşu Ay’ın Dünya’ya uzaklığı ile belirlenirken, parçalı oluşu Ay, gözlem yeri ve Güneş arasındaki açıyla, bir başka deyişle, her üçünün tam olarak aynı doğrultuda bulunmamasıyla ilgilidir. Bilindiği gibi Ay, Dünya çevresinde basıklığı az da olsa elips şeklindeki bir yörüngede dolanır. Bundan dolayı Dünya’ya olan uzaklığı her an değişmektedir. Eğer tutulma anında Ay Dünya’ya yeteri kadar yakınsa, görünen çapı Güneş’in görünen çapından büyük olur, Güneş diskinin tamamı örtülür ve Tam Tutulma meydana gelir. Aksi takdirde Güneş diskinin tamamı örtülmez, diskin sadece iç kısmı örtülür ve bir Halkalı Tutulma oluşur. Bazan da Ay ve Güneş’in konumları öyledir ki, Ay, Güneş diskinin ancak bir kısmını örter. Bu durumda da Parçalı Tutulma meydana gelir. Tam ve halkalı tutulmaların maksimum örtülme evresinden önceki ve sonraki dönemlerinde de doğal olarak parçalı tutulma evresi bulunur.
Ay’ın yarıçapı Dünya’nınki ile mukayese edildiğinde çok küçük olduğundan, Dünya’nın tamamı Güneş ve Ay diskinin dış teğetlerinin oluşturduğu gölge konisinin içine girmez. Bu nedenle bir Güneş Tutulması Dünya üzerinde ancak belirli bölgelerden görülebilir. Halbuki Ay Tutulması’nda durum böyle değildir. Ay tutulması o anda gece olan yerlerin tümünden gözlenebilir. Ay tutulmalarında Dünya, Ay ile Güneş’in arasına girer ve Dünya’nın gölgesi Ay’ın tamamını perdeleyebilecek kadar büyük olur.
Tam Güneş tutulması diğer tutulma türlerine göre çok daha önemlidir. Zira, tam tutulmada Güneş’in tamamı Ay tarafından birkaç dakika için örtüldüğünden, bu sırada yapılacak gözlemlerden yıldızımızın dış atmosfer tabakaları, özellikle koronanın fiziği hakkında önemli bilgiler elde edilir.