Ahmet Hamdi Tanpınar hayatı, Ahmet Hamdi Tanpınar biyografisi. Ahmet Hamdi Tanpınar kimdir, Ahmet Hamdi Tanpınar eserleri, Ahmet Hamdi Tanpınar hakkında bilgi.
Ahmet Hamdi Tanpınar
(İstanbul 1901-1962). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi”ndeki yüksek öğrenimini tamamladı (1923); sanatçı kişiliği, bu dönemde hocası olan Yahya Kemal Beyatlı”nın (1884-1958) etkisinde zenginleşti. Lise edebiyat öğretmeni olarak çalıştığı yılların (1923-1932) ve Ankara”daki GEE görevinin derin izlenimleri ona Anadolu kültür bileşiminin en güzel eserini kazandırdı: Beş Şehir (1946). İstanbul”a dönünce lise öğretmenliği yanı sıra yüksekokullarda da görev aldı (1933-1939), İÜ Edebiyat Fakültesi”ne Yeni Türk Edebiyatı dalında öğretim görevlisi olarak atandı (1939), aradaki milletvekilliği yıllarından sonra da (1942-1946) bu daldaki profesörlüğünü sürdürdü (1949-1962). Şiire ilk gençliğinde başlayan, “yüzyılın kapısında doğanlar” kuşağından Tanpınar, “mısra haysiyetimdir” diyen hocası Beyatlı”nın titiz tutumunda, hece ölçüsüyle yazdığı ürünlerinin kimseye benzemez inceliğinde, sabırlı ve sürekli bir çalışma içinde görünür. 1920′de yayımlanan ilk örneklerinden sonra bütün emeği 60 kadar şiire verilmişse de tek şiir kitabını yine çok titiz bir ayıklamayla ancak 1961′de çıkardı: Şiirler (37 parça). Bu ürünlerde yeni imgeler, Türkçe özeni, hece ölçüsüyle ulaşılmış zengin bir uyum, bireysel duygu ve ruh çözümlemeleri dikkat çeker. Öykü ve romanlarında da ruhsal çözümlemelerle bireyin iç dünyası öne çıkar, bilinçaltı araştırmalarla beslenir.
Öykü derlemeleri: Abdullah Efendi”nin Rüyaları (1943), Yaz Yağmuru (1955). Romanları: Huzur (1949), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1962), Sahnenin Dışındakiler (öl.s. 1973). Mahur Beste (öl.s. 1975). Yukarıda anılan Beş Şehir”den başka deneme niteliğinde zengin düşünce eserleri: Yahya Kemal (öl.s. 1957), Edebiyat Üzerine Makaleler (öl.s. 1969), Yaşadığım Gibi (öl.s. 1970).
Bilimsel çalışmalarının ürünü olan tek eseri tamamlanamadı: 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (1949, çeşitli baskılarda).
Başlıca eserlerinin özetleri:
Beş Şehir, “hayatımın tesadüfleridir” dediği beş kent, Tanpınar”ın ilk lise öğretmenlikleriyle bulunduğu Erzurum ve Konya, milletvekilliği ve öğretim üyeliğiyle çalıştığı Ankara, uygarlık toplamını ve doğal özelliklerini bir sevgi ilişkisiyle birlikte yaşadığı Bursa, ömrünün birçok dönemini dolduran İstanbul”dur. “Beş Şehir”in asıl konusu hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen iştiyaktır” diyen Tanpınar, gittiği her yeri doğal, tarihsel, toplumsal, sanatsal özellikleriyle tanıma çabasını yaşamış, o yörenin önde gelen kişilerinin nüktelerini bile bir anlatım öğesi olarak değerlendirmiştir.
Huzur, yazarın ilk romanı. Geniş Özeti İçin Konusu İstanbul”da, 1937-1938 yıllarında geçen roman, kahramanı olan dört kişinin adlarını taşıyan dört bölüm halindedir: İhsan (tarih öğretmeni), Nuran (evli), Suat (Nuran”a âşık), Mümtaz (Edebiyat Fakültesi”nde asistan, Nuran”ın sevgilisi): Ayrıca bütün kitaba egemen olan İstanbul vardır: Tarihi, kültür birikimi, doğa özellikleri, güzellik etkileri, aşk ve çocukluk anılarıyla. Eski ve yeni yaşama biçimleri arasında tedirgin ve dengesiz aydınlar her vesilesiyle bu konuların tartışmasını sürdürürlerse de hiçbirinde hiçbir eylem kıpırtısı yoktur. Oysa hepsinin aradığı, bulamadığı; tarihte, müzikte, İstanbul güzelliklerinde görmeye çalıştıkları gönül dirliği, Huzur”dur. İstanbul”u ve onunla özdeşleştirdiği Nuran”ı seven Mümtaz, onun boşanma fırsatını beklerken yazar özyaşamöyküsünden öğeler kullanır: İkinci bölümde bu güzel aşkın mutlu yazı yaşamr. Umutsuz bir umutla Nuran”a tutuluş olan Suat, Mümtaz”m evinde kendisini asarak canına kıymca Nuran ile Mümtaz”ın birleşme umutlan da bu kötülükle kararır, savaşı korkuyla bekleyen yalnız Mümtaz sevlisini, evlilik umudunu, huzuru yitirince dengesi de sarsılır, çıldırır.
Saatleri Ayarlama Enstitüsü, ikinci romanı. Geniş Özeti İçin Şiirlerinde de başlıca tema olarak işlediği zaman sorununu, toplumumuzun yaşadığı uygarlık-kültür değişimine uygulayan sanatçının en ilginç çalışması sayılır. Roman kahramanı (Hayri İrdal), usta ve bilge bir saatçinin yanında çıraklıkla yetişmiş, savaşlara katılmış, ilk eşinin ölümünden sonra ikinci kez evlenmiş (Pakize), bir ruh hekiminin (Ramiz) düzenlediği ruh çözümlemeleri toplantılarını izlemiş, kendini arayan dengesiz ve gerçek dışı dünyalara dönük bir insandır. Bir arkadaşının girişimiyle (Halit Ayarcı) kurduklan enstitüde (Saatleri Ayarlama Enstitüsü) çalışmakla mutluluk duyar, eşinin kendisini arkadaşıyla aldattığını bile öğrenemeden yaşam dışı bir düş dünyasında oyalanır. Gerçekte ona karşıt düş dünyası arasındaki bu serüven bize roman kahramanı anlatır; bu yöntem şair yazarının biçem olgunluğuyla anlatım ustalığma uygun düşer. Roman, baştan sona gerçeğin dışında yaşayan insanların abes (saçma) yaşamını anlatır.”