Özrü kabahatinden büyük
* Bir kabahatini affettirmek için yaptığı şeyin bu kabahatten büyük olması.
* Bir kabahat ya da suç için özür dilerken daha büyük suç işleyenler için söylenir.
Özrü kabahatinden büyük hikayesi
Rivayet o ki, hükümdarın biri dalkavuğuna çok kızmış. Onu idam ettirmeye karar vermiş ama bir yandan da dalkavuğunun zekâsına çok imrenirmiş. Sonunda ona bir şans daha vermeye karar vermiş. “Öyle bir şey yap, öyle bir şey söyle ki, özrün kabahatinden büyük olsun. İşte o zaman kelleni kurtarırsın” demiş. Dalkavuk düşünmüş taşınmış, hükümdar tam arkasını dönmüş merdivenlerden çılcacakken hükümdarın poposuna bir şaplak atmış. Hükümdarın sinirden gözleri yerinden fırlamış: “Bre densiz! Ne yaptığmı sanıyorsun sen?” diye haykırmış. Dalkavuk pişkin pişkin gülümsemiş, “Af buyurun hünkârım, sizi valide sultan sandım” demiş. Hükümdar onun kelleyi kurtarmak için böyle yaptığını anlayınca, söz verdiği üzere cezasını kaldırmış.
İşte böyle, insanın kendini affettirmeye çalışırken daha çok battığı, kaş yaparken göz çıkardığı, konuştukça yerin dibine daha çok girdiği durumlar için kullanılır bu deyim.
DEYİM NEDİR?
Deyim, dil biliminde, kavramları, durumları hoşa giden bir anlatımla ya da özel bir yapı ya da söz dizimi içinde belirten ve çoğunlukla gerçek anlamlarından ayrı anlamlara gelen sözcüklerden oluşan kalıplaşmış sözcük topluluğu ya da cümledir. İki veya daha çok sözcükten kurulu bir çeşit dil ifadesi olan deyimler, duygu ve düşünceleri dikkati çekecek biçimde anlatan ad, önad, belirteç, yalın ve birleşik eylem görünüşlü dilsel yapılardır. Ya tam bir tümcedirler ya da bir söz öbeğidirler.
Diğer bir deyişle Deyim; Genellikle gerçek anlamından uzaklaşmış birden çok sözcükten oluşan, bir kavramı ya da durumu karşılayan kalıplaşmış sözcük gruplarına “deyim” denir.